Do czynników, które wpływają na nadciśnienia tętnicze zalicza się geny, wiek i płeć, a także stan zdrowia. Nie bez znaczenia jest także nadwaga i otyłość, palenie papierosów i picie alkoholu oraz brak aktywności fizycznej. Ogromne znaczenie ma dieta. Dzięki niej można obniżyć ciśnienie krwi i kontrolować chorobę. Czego nie wolno jeść przy wysokim ciśnieniu? Co warto?
Nadciśnienie tętnicze a dieta – dlaczego jest ważna?
Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się, gdy w co najmniej dwóch oddalonych od siebie czasowo pomiarach wartości ciśnienia przekraczają granice normy: ciśnienie skurczowe jest większe niż 140 mm Hg lub rozkurczowe wyższe niż 90 mm Hg. Wówczas włącza się leczenie, zarówno farmakologiczne, jak i niefarmakologiczne. Najważniejsza jest zmiana stylu życia.
Zarówno w celach profilaktycznych, jak i leczniczych, Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (PTNT) zaleca normalizację masy ciała, regularną aktywność fizyczną, rezygnację z palenia tytoniu i ograniczenie spożycia alkoholu. Za szczególnie ważne uznaje zaś przestrzeganie zasad specjalnej diety. To jeden z kluczowych elementów terapii nadciśnienia tętniczego. Prawidłowo skomponowana dieta ma ogromny wpływ na wiele parametrów związanych z ciśnieniem tętniczym i ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego.
Czego nie wolno jeść przy wysokim ciśnieniu?
Mając wysokie ciśnienie krwi należy wiedzieć, co powinno się znaleźć w codziennej diecie, a co należy wyeliminować.
Podstawowa zasada mówi, że dieta przy nadciśnieniu tętniczym powinna ograniczać spożycie składników takich jak sód, ale też nasycone kwasy tłuszczowe, tłuszcze w konfiguracji trans oraz cukier. Co to znaczy?
Przy wysokim ciśnieniu zaleca się ograniczenie bądź wyeliminowanie:
- pieczywa i makaronu z białej mąki. Trzeba wybierać pełnoziarniste produkty zbożowych,
- czerwonego mięsa i tłustych wędlin oraz podrobów oraz takich produktów jak masło, słonina, łój, smalec. Wskazane jest jedzenie chudego mięsa i ryb,
- pokarmów zawierających nasycone tłuszcze i tłuszcze w konfiguracji trans na korzyść kwasów wielo- i jednonienasyconych. Ograniczenie dotyczy czerwonego mięsa oraz innych produktów odzwierzęcych będących źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych. Zaleca się włączenie do diety orzechów i olejów roślinnych,
- alkoholu, zwłaszcza w dużych ilościach spożywanych jednorazowo,
- napojów energetycznych, napojów gazowanych i słodzonych, także nadmiernej ilości naturalnej kawy i czarnej, mocnej herbaty,
- cukru i słodyczy, takich jak ciasta, ciastka, batoniki, cukierki,
- Można ją także ograniczać do maksymalnie 5 g dziennie. Nadmierne spożycie sodu prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi, podnosi ryzyko rozwoju raka żołądka oraz udarów naczyń krwionośnych.
Głównym zaleceniem żywieniowym w przypadku zbyt wysokiego ciśnienia tętniczego krwi jest wspomniane ograniczenie spożycia soli oraz pokarmów zawierających jej duże ilości. Jak to robić? Wystarczy:
- dania doprawiać ziołami takimi jak czubryca, estragon, bazylia, oregano czy tymianek,
- nie dosalać potraw podczas gotowania,
- zrezygnować z gotowych kostek rosołowych i mieszanek przypraw,
- stosować sól bezsodową lub z niską zawartością sodu, np. magnezową i potasową,
- wykluczyć słone przekąski, takie jak chipsy czy słone paluszki, chipsy, krakersy, chrupki, żywność typu fast food,
- ograniczać produkty, które naturalnie zawierają dużo soli, takie jak ogórki kiszone i kwaszona kapusta, ryby wędzone i w konserwach, śledzie solone, wędliny wędzone i peklowane.
Czego nie może zabraknąć w diecie przy wysokim ciśnieniu?
W diecie przy nadciśnieniu ważne jest:
- zwiększenie podaży warzyw (także strączkowych) oraz owoców.
Trzeba pamiętać, że przy nadciśnieniu bardzo ważnym składnikiem mineralnym jest potas. Zwiększenie poziomu jego konsumpcji wpływa na obniżenie ciśnienia tętniczego. Owoce i warzywa są ważne także dlatego, że dostarczają błonnika oraz związków o charakterze antyoksydantów takich jak np. beta karoten, witamina C czy kwasy fenolowe, które mają duże znaczenie w profilaktyce i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego,
- zwiększenie ilości ryb w menu,
- spożywanie optymalnej ilości płynów, to jest wody mineralnej niegazowanej niskosodowej, herbaty zielonej, czerwonej i białej, soków warzywnych.
Co istotne wprowadzenie zmian dietetycznych rekomenduje się wszystkim pacjentom z nadciśnieniem tętniczym, niezależnie od tego, czy stosowane są u nich leki o działaniu hipotensyjnym (obniżającym ciśnienie krwi), czy wdrożono jedynie leczenie niefarmakologiczne, obejmujące modyfikację stylu życia.
Nadciśnienie jest poważną i groźną chorobą, która grozi wieloma powikłaniami. Nie wolno jej bagatelizować i lekceważyć. Chorując trzeba pamiętać o zażywaniu leków, wizytach kontrolnych u lekarza i stałym monitorowaniu ciśnienia, a także przestrzeganiu zaleceń dotyczących zdrowego stylu życia. To pozwala uregulować zbyt wysokie ciśnienie krwi, a i zapobiec rozwojowi chorób związanych z nadciśnieniem.
