Kara za brak opieki nad rodzicami — co grozi za pozostawienie osoby starszej bez opieki?
W Polsce pozostawienie bez opieki osoby starszej, która nie jest w stanie sama się o siebie zatroszczyć z uwagi na wiek, stan zdrowia i inne okoliczności, może mieć różne konsekwencje.
Co grozi za pozostawienie osoby starszej bez opieki?
Co grozi za pozostawienie osoby starszej bez opieki? W polskim prawie nie istnieją przepisy nakładające obowiązek ani przewidujące kary czy sankcje za zaniedbanie osoby starszej. W praktyce oznacza to, choć kodeks moralny, ale i obowiązujące normy społeczne zakładają, że obowiązek opieki nad rodzicami spoczywa na dzieciach że nie można prawnie zmusić dziecka do sprawowania opieki nad rodzicem, nie można ich do tego zmusić na drodze postępowania sądowego.
Kara za brak opieki nad rodzicami może mieć wymiar moralny, nie prawny. Niemniej w sytuacji, gdy córka czy syn nie zapewnią rodzicowi (chorującemu, w podeszłym wieku, niesamodzielnemu) warunków do życia, leczenia, żywienia lub ochrony przed niebezpieczeństwami, można zostać pociągniętym do odpowiedzialności na podstawie:
- 87 Kodeksu rodzinnego, który nakłada obowiązek wzajemnego szacunku i wspierania się rodziców oraz dzieci. Wspieranie jest rozumiane jako pomoc materialna, wsparcie psychiczne, pomoc fizyczna przy załatwianiu spraw życiowych czy wykonywaniu różnych codziennych czynności. Pomoc powinna być bezinteresowna, wynikać z poczucia obowiązku moralnego oraz przywiązania i uczuć do rodziców.
- 160 Kodeksu karnego, który mówi, że kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli sprawca ma obowiązek troszczenia się o osobę narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny.
- 210 § 1. KK Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o (…) osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
- 207 § 1. KK Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
To jednak nie wszystko. Okazuje się, że możliwe jest także wyegzekwowanie tak zwanego obowiązku alimentacyjnego na rzecz bliskich krewnych żyjących w ubóstwie przez zapewnienie środków finansowych i pokrycie kosztów opieki bądź w ramach osobistej opieki (art. 128, art. 129 i art. 133 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Pozostawienie osoby starszej bez opieki może również skutkować egzekucją pośrednią. To zarówno wydziedziczenie wobec uporczywego niedopełniania obowiązków rodzinnych względem rodzica (art. 1008 pkt 3 Kodeksu cywilnego), jak i odwołanie dokonanej darowizny (art. 898 § 1 Kodeksu cywilnego).
Ponadto osoba, która pozostawiła seniora bez opieki, może być pociągnięta do odpowiedzialności cywilnej, co oznacza, że może być zobowiązana do zapłaty odszkodowania za szkody wynikłe z braku opieki. W przypadku zaś, gdy osoba starsza jest pozostawiona bez opieki i jest w niebezpieczeństwie, a zostanie to zgłoszone policji bądź innemu organowi, może zostać wszczęte postępowanie.
Kara za brak opieki nad rodzicami — obowiązek moralny
Brak przepisów, które bezpośrednio nakładają obowiązek opieki nad rodzicem, nie powinien zwalniać ich z obowiązku moralnego, nawet jeśli wspieranie rodzica, z uwagi na odległość miejsca zamieszkania, jest utrudnione.
Opieka nad osobami starszymi może przybierać różne formy, nie tylko osobistą opiekę, ale i zdalne wsparcie przy użyciu nowoczesnych technologii (np. kamerki internetowe czy opaski SOS monitorujące parametry zdrowia i zapewniające bezpieczeństwo, ponieważ posiadają czujnik upadku, przycisk SOS, lokalizator GPS oraz wbudowany telefon pozwalający na nawiązywanie i odbieranie połączeń). Można też rozważyć zatrudnienie opiekuna bądź pomocy domowej lub skorzystać z pomocy instytucji opiekuńczych.
