Nadciśnienie tętnicze jest chorobą powszechną i bardzo podstępną. Rozwija się bardzo powoli, latami, często nie dając żadnych objawów. Jest to niebezpieczne, ponieważ prowadzi do pojawienia się wielu nieprawidłowości, chorób i powikłań. To dlatego tak ważne jest jego rozpoznanie i leczenie.
Nadciśnienie tętnicze — przyczyny
Nadciśnienie tętnicze to choroba, o której mówi się, gdy ciśnienie skurczowe i/lub rozkurczowe są wyższe od normatywnego. Co to znaczy?
Za wartość optymalną dla ciśnienia skurczowego przyjmuje się poziom niższy od 120 mm Hg, a dla rozkurczowego niższy niż 80 mm Hg. Za prawidłowe ciśnienie uznaje się te, które mieści się w granicach 120/129 mm Hg (skurczowe) i 80-85 mm Hg (rozkurczowe). Wartości 140/90 mm Hg lub wyższe wskazują na nadciśnienie.
Nadciśnienie tętnicze jest definiowane jako przewlekle utrzymujące się podwyższenie ciśnienia powyżej wartości:
- 129/79 mmHg u osób do 65. roku życia,
- 139/79 mmHg u osób powyżej 65 do 80. roku życia,
- 149/79 mm Hg po 80. roku życia.
W zależności od przyczyn wywołujących przewlekle utrzymujące się podwyższone ciśnienie krwi, nadciśnienie tętnicze można podzielić na pierwotne oraz wtórne.
Nadciśnienie tętnicze najczęściej ma charakter pierwotny. Oznacza to, że rozwija się samoistnie pod wpływem różnych czynników, takich jak nadwaga i otyłość, nadmierne spożywanie soli i tłuszczów nasyconych, palenie papierosów oraz częste spożywanie alkoholu. Nie bez znaczenia jest wiek i obciążenie rodzinne.
Nadciśnienie tętnicze wtórne jest wywołane przez inne schorzenia, na przykładnadczynność tarczycy, zwężenie tętnicy nerkowej, cukrzycę czy też przewlekłą chorobę nerek.
Nadciśnienie tętnicze — objawy i powikłania
Objawy wysokiego ciśnienia, jeśli się pojawiają, są trudne do zauważenia, bywają też nietypowe bądź niespecyficzne. To najczęściej bóle i zawroty głowy, potliwość, kołatanie serca, bezsenność, uderzenia gorąca oraz zaczerwienienie twarzy czy obniżenie sprawności psychicznej i fizycznej, nadmierne pobudzenie, rozdrażnienie i podenerwowanie, napady duszności, zwłaszcza podczas wysiłku, zaburzenia snu, ucisk w głowie (zazwyczaj rano w okolicy potylicy) czy zmęczenie.
Z czasem, w miarę rozwoju schorzenia, mogą pojawić się zaburzenia widzenia, deficyty czuciowe bądź ruchowe, obserwuje się także obniżenie sprawności intelektualnej czy uczucie zimna w obrębie kończyn.
Utrzymywanie się przez długi czas podwyższonego ciśnienia krwi jest niepożądane, a i może być groźne. Konsekwencją braku odpowiedniego leczenia jest rozwój powikłań sercowo-naczyniowych. Oznacza to powolne uszkadzanie naczyń krwionośnych, ryzyko rozwoju groźnych zaburzeń (np. zawału serca lub udaru mózgu), które przyczyniają się do skrócenia życia. To dlatego tak ważne jest, by je kontrolować, a w razie rozpoznania także odpowiednio leczyć.
Jak wykryć nadciśnienie tętnicze?
Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się, gdy stwierdza się:
- jeśli podczas dwóch wizyt pacjenta lekarz stwierdza ciśnienie skurczowe wartości ciśnienia równe bądź wyższe niż 140 mm Hg/ 90 mm Hg,
- średnie wartości ciśnienia tętniczego, wyliczone z dwóch pomiarów wykonanych podczas jednej wizyty w gabinecie lekarskim, są równe lub wyższe niż 180 mm Hg/110 mm Hg.
Warto pamiętać, że w sposób krótkoterminowy wartość ciśnienia może podwyższać ostra infekcja, ból, stres czy przemęczenie. Może się także pojawić „efekt białego fartucha”.
Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się na podstawie nie jednego, a co najmniej kilku pomiarów ciśnienia krwi, wykonanych w kilkudniowych lub kilkutygodniowych odstępach. By trzymać rękę na pulsie i mieć zdrowie pod kontrolą, warto nie tylko chodzić na wizyty lekarskie, ale i zakupić ciśnieniomierz bądź opaskę życia (np. opaskę SOS Locon Life czy opaskę SOS z wyświetlaczem Locon Life Plus, które umożliwiają stałe kontrolowanie różnych parametrów życiowych, w tym ciśnienia krwi).
Jakie badanie krwi przy nadciśnieniu?
Do rozpoznania nadciśnienia tętniczego nie są konieczne żadne inne badania. Wystarczą pomiary ciśnienia krwi.
Dodatkowe badania, głównie laboratoryjne z krwi, należy wykonać u osób, które mają za wysokie ciśnienie krwi. To głównie:
- morfologia krwi obwodowej,
- stężenie glukozy w osoczu na czczo, test obciążenia glukozą w przypadku wskazań,
- stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolufrakcji LDL i HDL, triglicerydów w surowicy
- stężenie potasu, sodu i kwasu moczowego w surowicy,
- stężenie kreatyniny w surowicy,
- aktywność ALAT w surowicy,
- stężenie TSH w surowicy,
- badanie EKG,
- badanie ogólne moczu (z oceną osadu moczu).
Badania są pomocne w ustaleniu stopnia zawansowania choroby, wykrycia ewentualnych przyczyn nadciśnienia tętniczego (nadciśnienie wtórne), oceny ryzyka sercowo-naczyniowego czy wybór terapii. Kolejnym krokiem jest wdrożenie odpowiedniego leczenia, które obejmuje modyfikację stylu życia oraz farmakoterapia (w większości przypadków). Leki na nadciśnienie zawsze dobiera specjalista, nigdy nie należy ich przyjmować na własną rękę. Senior musi też pamiętać o tym, że zgodnie z zaleceniami lekarza, po wykryciu nadciśnienia, powinien wykonywać badania profilaktyczne.
