Choroba Parkinsona rozwija się skrycie. Zanim w pełni się objawi, może minąć nawet 10-15 lat. Ponieważ w tym czasie zniszczeniu może ulec nawet 50-60% neuronów produkujących dopaminę, do lekarza należy udać się natychmiast, kiedy coś zacznie wzbudzać nasz niepokój. Wczesne wykrycie pozwala bowiem na spowolnienie jej postępu i zachowanie sprawności na dłużej. Jakie są pierwsze objawy choroby Parkinsona i na co koniecznie trzeba zwrócić uwagę? Jak leczy się to schorzenie i jakie są rokowania? Czy choroba Parkinsona jest uleczalna? Wszystkiego dowiesz się z naszego artykułu.
Czym jest choroba Parkinsona?
Parkinson, podobnie jak Alzheimer należy do grupy tak zwanych chorób neurodegeneracyjnych, w przebiegu których w mózgu człowieka dochodzi do uszkodzenia neuronów (głównego budulca systemu nerwowego). W przypadku Parkinsona mamy do czynienia z zanikaniem i uszkodzeniem neuronów odpowiedzialnych za produkcję dopaminy. Sama dopamina jest jednym z najważniejszych neuroprzekaźników – należy do substancji, które umożliwiają przekazywanie sygnałów między komórkami nerwowymi. Wpływa zatem m.in. na koordynację ruchową, ciśnienie tętnicze krwi, napięcie mięśniowe, wydzielanie hormonów, czy wiele procesów emocjonalnych. Mówiąc krótko, choroba Parkinsona jest procesem zwyrodnieniowym układu nerwowego. Często kojarzona z drżeniem rąk, ujawnia się przeważnie po 55. roku życia. Jakie są jej pierwsze objawy?
Choroba Parkinsona – przyczyny schorzenia
Jakie są przyczyny Parkinsona? Niestety pomimo wielu badań, do dziś trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Przede wszystkim wpływ na chorobę mają mutacje genowe, które z biegiem lat zachodzą w ludzkim organizmie. Ryzyko zachorowania wzrasta, kiedy wśród najbliższej rodziny posiadamy kogoś, kto choruje lub chorował na Parkinsona. Oprócz czynników genetycznych nie można wykluczyć także czynników środowiskowych, które mają szkodliwy wpływ na układ nerwowy człowieka. Na tyle, na ile to możliwe należy więc unikać toksycznych chemikaliów, niezdrowej diety, używek, stresu, czy siedzącego trybu życia. Istotnym czynnikiem ryzyka jest także nadciśnienie – warto ograniczyć więc użycie soli i częściej stawiać na odpowiednio dobraną aktywność fizyczną.
Jak rozpoznać chorobę Parkinsona?
Ponieważ choroba może drastycznie obniżyć jakość życia, kluczową kwestią jest jej wczesne wykrycie. Nie jest to niestety proste, gdyż początkowo schorzenie nie daje bardzo charakterystycznych oznak – najczęściej są to występujące także w przebiegu wielu innych chorób zaparcia, osłabienie węchu, zaburzenia snu, czy depresja. Prawdą jest, że postęp Parkinsona trwa latami i może być bardzo powolny.
Pierwszym niepokojącym objawem, który obserwuje się u wielu pacjentów, jest drżenie jednej ręki, które zmniejsza się podczas wykonywania ruchów, a uaktywnia w spoczynku. Dygotanie może dotyczyć także nogi, wargi i policzków, rzadziej głowy i tułowia. Kolejną rzeczą, na którą na pewno należy zwrócić uwagę, jest sztywność mięśniowa, osłabienie koordynacji i spowolnienie ruchowe. Obrazem wczesnego etapu choroby Parkinsona może być także słabo wyrażająca emocje twarz, pochylona postawa, chód drobnymi krokami i rzadkie mruganie.
Niejasne początki choroby Parkinsona
Uczucie osłabienia, zmęczenie, dyskomfort i pojawiające się bóle, czy brak koordynacji są wyjątkowo niejasnymi objawami, które mogą być kojarzone z najróżniejszymi chorobami. Zaburzenia snu, złe samopoczucie, czy depresja mogą być przecież przyczyną wielu schorzeń, niekoniecznie związanych z tymi najbardziej poważnymi dolegliwościami. Jeżeli jednak ktoś z bliskiego rodzinnego grona cierpiał lub cierpi na Parkinsona, warto wcześniej udać się do lekarza i wyjaśnić niepewne oznaki.
Choroba Parkinsona – klasyczne objawy
Niestety ze względu na bagatelizowanie pierwszych objawów, choroba Parkinsona najczęściej diagnozowana jest dość późno, w momencie, w którym jest już mocno zaawansowana. Występują wtedy charakterystyczne symptomy:
- niestabilna postawa – trudności związane z zachowaniem równowagi, które mogą prowadzić do nagłych upadków, zaburzenia chodu;
- drżenie różnych części ciała – w spoczynku, czyli w momencie, kiedy chora osoba nie wykonuje żadnych czynności, drży jedna ręka lub noga. Kiedy choroba nasila się i rozwija, drżenie może pojawiać się także podczas ruchu;
- sztywność mięśni – dyskomfort podczas ruchu i ból kończyn. Sztywność może pojawić się także w okolicach szyi i tułowia, co skutkuje charakterystycznym dla Parkinsona pochyleniem się sylwetki. Może dotyczyć ona także twarzy – u chorego skutkuje to problemami z mimiką;
- ogólne spowolnienie ruchowe – wolniej wykonywane ruchy, problem z wykonywaniem podstawowych czynności, takich jak, chociażby ubranie się, czy mówienie. Chory odczuwa brak możliwości wykonania ruchu i jego przyspieszenia;
- objawy pozaruchowe – częstsze niż do tej pory oddawanie moczu, zarówno w dzień, jak i w nocy, spadki ciśnienia krwi przy wstawaniu, podwójne widzenie, zespół niespokojnych nóg, czy zdarzająca się z większą częstotliwością niż zwykle senność w ciągu dnia;
- zaburzenia psychiczne – apatia, otępienie i związane z nim zaniki i zaburzenia pamięci, stany lękowe, depresja, a także zaburzenia psychosomatyczne, takie jak urojenia i omamy.
Do jakiego lekarza udać się, kiedy u siebie lub u bliskich podejrzewamy chorobę Parkinsona?
Wydawać by się mogło, że odpowiedź na to pytanie jest prosta i jednoznaczna. Oczywistym zdaje się być fakt, że lekarz, którego koniecznie trzeba odwiedzić, to neurolog. I rzeczywiście tak jest… ale jednak nie do końca. Leczenie Parkinsona musi bowiem odbywać się na wielu płaszczyznach. Kiedy na początku ważna jest szybka i precyzyjna diagnoza, pierwsze kroki najlepiej skierować do neurologa, który zleci odpowiednie badania i podejmie decyzje co do dalszego leczenia. A to, powinno być kompleksowe i dobrze, jeżeli odbywa się pod okiem lekarzy takich jak: neurochirurg, psycholog, fizjoterapeuta, logopeda, dietetyk, czy lekarz rehabilitacji.
Diagnostyka Parkinsona
Chociaż choroba Parkinsona charakteryzuje się wieloma konkretnymi objawami, właściwa diagnoza wcale nie musi być prosta. Przed neurologiem stoi tu nie lada wyzwanie – musi on stwierdzić, czy drżenie kończyn związane jest z tym konkretnym schorzeniem, czy przypadkiem nie jest drżeniem samoistnym. Oprócz podstawowych i oczywistych w tym przypadku badań obrazowych głowy, takich jak rezonans magnetyczny, czy tomografia komputerowa, które pomogą wykluczyć przyczyny naśladujące chorobę, oznacza się poziomy witaminy D i B12. Sprawdza się także poziom hormonów tarczycy i testosteronu. Niestety nie istnieje jeden test pozwalający na postawienie diagnozy – trzeba przygotować się na szereg specjalistycznych badań.
Leczenie choroby Parkinsona
Leczenie należy rozpocząć najszybciej jak to możliwe, najlepiej zaraz po postawionej diagnozie. Pacjentom najczęściej zaleca się lek o nazwie Lewodopa. Jest on aminokwasowym prekursorem dopaminy i jak pokazują badania, jest skuteczny w przypadku aż 60-80% przyjmujących go chorych. W organizmie człowieka, kiedy przekroczy on barierę krew-mózg, przekształca się w pożądany neuroprzekaźnik, jakim w tym przypadku jest dopamina. Dzięki jego działaniu zmniejsza się sztywność i może pozytywnie wpływać na drżenie. Wpływa na wzrost stężenia dopaminy w odpowiednich strukturach w mózgu chorego. W następnej kolejności najczęściej podaje się dodatkowe substancje pobudzające receptory, na które działać ma właśnie dopamina. Ponieważ nie do końca jest znana przyczyna choroby Parkinsona, cały czas nie ma na nią idealnego leku. Lewodopa w połączeniu z towarzyszącymi preparatami jest na dzień dzisiejszy najskuteczniejszą metodą spowalniającą rozwój schorzenia.
Co z chirurgicznymi metodami leczenia? Aktualnie traktowane są jako ostateczność i nie są stosowane zbyt często. Neurochirurg może zdecydować się na stymulację określonych miejsc w mózgu, wszystko jednak zależy od wielu czynników, w tym stanu pacjenta.
Ruch w chorobie Parkinsona
Lekarze bardzo często podkreślają, że medycyna i leki to jedno – bardzo liczy się tu odpowiednie podejście pacjenta. Ruch działa bowiem jak dodatkowy, całkowicie darmowy lek. Oczywiście wszystkie ćwiczenia muszą być skonsultowane z odpowiednim specjalistą, który stwierdzi, w jakim stanie jest chory i jakie są jego możliwości. Indywidualnie dopasowany trening powinien być dopasowany do stopnia zaawansowania choroby. Przez neurologów szczególnie zalecane są takie ćwiczenia jak: nordic walking, który angażuje aż 80% mięśni, pływanie, taniec i spacery. Warto, by chory miał w domu także kilka przydatnych akcesoriów, takich jak chociażby niewielkie piłeczki, które zaciska się w dłoni.
Dlaczego ruch jest tak ważny?
Korzyści, które daje uprawianie sportu, spacerowanie i inne formy ruchu, w przypadku chorych na Parkinsona, są naprawdę ogromne. Dlaczego warto, by osoby cierpiące na tę przypadłość nie rezygnowały z aktywności? Powodów jest naprawdę wiele!
- Poprawa nastroju i lepsza pamięć.
- Lepsze ukrwienie mózgu i mniejsze ryzyko otępienia.
- Poprawa sprawności ruchowej, która może chronić przed upadkami i pomagać w utrzymaniu równowagi.
- Zmniejszenie bólu mięśni, mniejsza sztywność.
- Pozbycie się uporczywych zaparć.
- Lepsze wchłanianie wapnia, co chroni przed złamaniami i osteoporozą.
Warto wybrać również odpowiednie miejsce wypoczynku takie jak Sanatorium Ciechocinek.
Rokowania
Średni wiek, w którym u pacjentów diagnozuje się chorobę Parkinsona, wynosi obecnie 55-60 lat. Okazuje się jednak, że na to schorzenie mogą zapadać też osoby znacznie młodsze, nawet te, będące koło 40-tki. Dzięki rozwojowi medycyny na szczęście możemy mieć wpływ na postępujący rozwój choroby, a co za tym idzie, na wydłużenie i poprawę jakości życia, którego średnia długość po diagnozie wynosi obecnie około 20 lat. Przez pierwsze lata, schorzenie na ogół nie uniemożliwia człowiekowi normalnego funkcjonowania (oczywiście pod warunkiem przyjmowania leków). Z biegiem czasu jednak osoba chora wymaga coraz więcej pomocy. W zaawansowanym stadium chory staje się coraz bardziej niepełnosprawny i zależny od rodziny i opiekunów. Trudności sprawia nawet jedzenie posiłków, chodzenie, czy korzystanie z toalety. Ostatnia faza choroby niestety najczęściej wiąże się z wózkiem inwalidzkim lub stałym pobytem w łóżku.
Choroby Parkinsona nie da się wyleczyć, można jednak, dzięki lekom i ćwiczeniom opóźnić jej postęp. Celem leczenia jest jak najdłuższe utrzymanie sprawności i łagodzenie objawów. Wszystko po to, aby chory jak najdłużej mógł pozostać samodzielny.
Dieta chorego
Kiedy choroba Parkinsona postępuje, osoba nią dotknięta może mieć problemy z przełykaniem i węchem. Ważne więc, by podawać jej posiłki lekkostrawne i kaloryczne jednocześnie – przez zaburzenia chorzy często jedzą mało i rzadko, co skutkuje niedożywieniem. Zadbajmy o jakość jedzenia – warzywa, owoce, błonnik, kasze zawierające witaminy, czy zdrowe dla jelit kiszonki. Nie należy zapominać o wodzie – zbyt mała jej ilość może prowadzić do groźnego odwodnienia.
Opieka nad chorym
W przypadku choroby Parkinsona niejednokrotnie jest tak, że oprócz samej osoby dotkniętej schorzeniem, choruje cała rodzina. Ważne, aby pacjent nie został zbyt szybko ubezwłasnowolniony – nawet jeżeli robi coś niezdarnie, warto, aby dawać mu możliwość bycia samodzielnym dla jego własnego zdrowia psychicznego. Opieka nad chorym zależy oczywiście od postępu choroby i jej fazy. Początkowo osoba taka nie wymaga stałego, nadgorliwego sprawdzania jak się czuje – nie musi rezygnować z pracy, nadal może udzielać się towarzysko, a jeżeli nie ma przeciwwskazań, nawet prowadzić samochód. Z biegiem czasu i postępem schorzenia, z pewnością wymagać będzie jednak pomocy przy ubieraniu się, spożywaniu posiłków i chodzeniu. Ponieważ dla opiekuna może być to momentami wyczerpujące, zaleca się, aby i ten poszukał wsparcia. Nieoceniona może okazać się pomoc psychologa, czy organizacji dla pacjentów i ich rodzin.
Zegarek z GPS i opaska SOS – stały kontakt z chorym
Jeżeli chcesz być w stałym kontakcie ze swoim najbliższym, który dotknięty jest chorobą Parkinsona, a wiesz, że telefon komórkowy może nie do końca spełniać swoje zadanie, koniecznie pomyśl o zegarku z GPS lub opasce SOS, które chory może zawsze nosić na ręku. Po odłożony telefon czasem ciężko sięgnąć, a starsi ludzie często zostawiają swoje smartfony w różnych miejscach, o których później zapominają. Urządzenie, które bez przerwy można mieć przy sobie – na nadgarstku – to prawdziwa wygoda. Główne funkcje narzędzi z GPS to szybkie lokalizowanie w dedykowanej aplikacji Bezpieczna Rodzina, możliwość natychmiastowego połączenia głosowego, sprawdzenie historii miejsc, w których przebywał w przeszłości bliski, czy w przypadku zegarka, ustawienie przypomnienia o lekach.
Zalety opasek SOS
Bardzo ważną zaletą smartwatcha i opaski jest opcja wysłania szybkiego powiadomienia SOS. Oba urządzenia posiadają przyciski, dzięki którym starsza, czy schorowana osoba, w razie potrzeby powiadomi Cię o pilnej potrzebie kontaktu i pomocy. Co więcej, w aplikacji zawsze masz możliwość uruchomienia funkcji nasłuchu i dyskretnej kontroli tego, czy z osobą, którą kochasz nie dzieje się nic złego. Nowoczesne technologie z powodzeniem ułatwiają nam dziś opiekę 24/7, kontrolę zdrowia i zwiększenie poczucia bezpieczeństwa osobom, które są dla nas ważne. Jeżeli ktoś z Twoich bliskich cierpi na chorobę Parkinsona, wygodne i praktyczne urządzenie z GPS może okazać się doskonałym sposobem na polepszenie jego komfortu.
