Pierwsze kroki w rehabilitacji po zawałach, stawiane tak w szpitalu, jak i w domu, są kluczowe dla zdrowia pacjenta z wielu powodów. Jakie są cele podejmowanych działań? Ile trwa rehabilitacja po zawale serca? Na czym polega?
Pierwsze kroki w rehabilitacji po zawałach w szpitalu
Pierwsze kroki w rehabilitacji po zawałach pacjent stawia jeszcze w szpitalu, możliwie najwcześniej, bezpośrednio po stabilizacji stanu zdrowia. Z zasady działania są podejmowane po upływie nie więcej niż 48 godzin. Pierwszy etap rehabilitacji po zawale trwa maksymalnie dwa tygodnie.
Początkowo rehabilitacja kardiologiczna po zawale obejmuje:
- bierne uruchamianie w łóżku,
- czynne siadanie,
- stanie i chodzenie obok łóżka, ale i po sali,
- ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia określonych grup mięśniowych, ćwiczenia relaksacyjne.
W dalszej kolejności, w zależności od stanu chorego, zwiększa się stopień aktywności i dodaje kolejne ćwiczenia. Tempo i zakres działań zależą od przebiegu ostrej fazy choroby oraz obecności ewentualnych powikłań.
Pierwsze kroki w rehabilitacji po zawałach – modele
Wyróżnia się trzy modele rehabilitacji po zawale. Sposoby postępowania zależą od rozległości zawału, obecności ewentualnych powikłań oraz czynności lewej komory serca.
Modele rehabilitacji po zawale w etapie I to:
- model A1. Działania trwają od 4 do 7 dni. Wskazaniem jest zawał serca bez uniesienia ST, zawał serca z uniesieniem ST bez znaczącego upośledzenia czynności lewej komory,
- model A2. Działania trwają od 7 do 10 dni. Wskazaniem jest zawał serca z uniesieniem ST ze znaczącym upośledzeniem czynności lewej komory (frakcji wyrzutowej),
- model B. Działania trwają od ponad 10 tygodni. Wskazaniem jest powikłany zawał serca ze znaczącym upośledzeniem czynności lewej komory i objawami niewydolności serca.
Pierwsze kroki w rehabilitacji po zawałach w domu
Rehabilitacja kardiologiczna jest długotrwała i dzieli się na trzy etapy. To rehabilitacja wczesna, która obejmuje etap pierwszy i drugi oraz rehabilitacja późna, czyli etap trzeci.
Po wyjściu ze szpitala przychodzi czas na drugi etap rehabilitacji, realizowany przez różne ośrodki rehabilitacyjne po zawale serca.
Działania mogą być prowadzone w:
- warunkach stacjonarnych na oddziałach rehabilitacji kardiologicznej, w sanatoriach kardiologicznych, kardiologicznych szpitalach uzdrowiskowych (może to być zarówno sanatorium po zawale serca NFZ, jak i finansowane ze środków własnych),
- ośrodku lub oddziale dziennym,
- miejscu zamieszkania pacjenta. Możliwa jest telerehabilitacja, czyli rehabilitacja hybrydowa (nie jest refundowana przez NFF).
Rehabilitacja po zawale serca – ćwiczenia
W przypadku rehabilitacji w warunkach domowych zaleca się kilkunastominutowy trening wytrzymałościowy, ogólnokondycyjny oraz ćwiczenia z oporem. Zalecana jest jazda na rowerze, spacerowanie z kijkami nordic walking i spacery.
Rehabilitacja po zawale — czego nie wolno, a co trzeba robić?
Drugi etap rehabilitacji kardiologicznej trwa od miesiąca do trzech (od czterech do dwunastu tygodni). Następnie wdraża się etap trzeci, który trwa całe życie. Jest realizowany pod nadzorem lekarzy z poradni kardiologicznej.
Należy pamiętać, że w rehabilitacji kardiologicznej ważną rolę odgrywa dobrany indywidualnie do pacjenta program ćwiczeń fizycznych, ale także:
- farmakoterapia, czyli stosowanie zaleconych przez specjalistę leków,
- Dlaczego? Wielu pacjentów po przebytym zawale potrzebuje wsparcia psychologicznego. Mierzą się bowiem z lękami, obniżeniem nastroju czy stanami depresyjnymi,
- modyfikacja stylu życia. Kluczowe znaczenie ma regularna aktywność fizyczna i unikanie stresu. Bardzo ważna jest zmiana diety na przyjazną dla serca oraz dbanie o odpoczynek i optymalną ilość regeneracyjnego snu,
- regularne wizyty lekarskie i badania kontrolne, zarówno laboratoryjne, obrazowe i specjalistyczne, ale i codzienne pomiary ciśnienia krwi. W tym celu trzeba zakupić ciśnieniomierz lub opaskę SOS, która nie tylko pozwala na monitorowanie podstawowych parametrów zdrowia, ale i ma wiele innych funkcji.
Na przykład opaska SOS Locon i bardziej zaawansowany model Locon Life Plus mają wbudowany telefon, czujnik upadku i przycisk SOS. Pozwalają na lokalizację użytkownika, trzymanie ręki na pulsie i opiekę zdalną sprawowaną tak przez osobę bliską, jak i ratownika medycznego (opaska Locon Life Plus z usługą teleopieka). To zapewnia spokój i daje poczucie bezpieczeństwa, co znacząco poprawia komfort życia.
Czego nie wolno po zawale serca? Przede wszystkim jeść niezdrowych produktów, takich jak wyroby z dużą zawartością soli, słodycze, napoje słodzone, słabej jakości wyroby piekarnicze, produkty zawierające dużą ilość tłuszczów zwierzęcych, zupy zagęszczane i zaprawione tłustą śmietaną czy dania smażone na głębokim tłuszczu.
Ponadto w przypadku większości osób po zawale serca nie jest możliwe uprawianie sportów ekstremalnych czy podejmowanie długotrwałego wysiłku z elementami współzawodnictwa (może stanowić zbyt duże obciążenie dla organizmu i zagrożenie dla zdrowia i życia).
Jakie są cele rehabilitacji po zawale?
Rehabilitacja po zawale jest ważna i konieczna. Celem podejmowanych działań jest poprawa tolerancji wysiłku i sprawności fizycznej oraz stanu psychicznego, podtrzymanie efektów leczenia i rehabilitacji oraz zmniejszenie skutków choroby oraz ryzyka jej nawrotów, a co za tym idzie powrót do normalności. To przekłada się na poprawę komfortu życia, ponieważ zwykle umożliwia normalne, samodzielne funkcjonowanie, przedłuża także życie osoby, która przeszła zawał mięśnia sercowego.
Warto dodać, że do rehabilitacji kardiologicznej kwalifikują się nie tylko pacjenci po zawale, ale i z niewydolnością serca, po zabiegach kardiochirurgicznych, z wadami serca, po wszczepieniu zastawek, stentów, by-passów lub rozruszników serca, po przeszczepie serca, ze stabilną dławicą piersiową czy zmagający się ze schorzeniami naczyń obwodowych.
