Wysokie ciśnienie krwi to stan, który stwarza realne zagrożenie dla naszego zdrowia, a nawet życia. Dolegliwość ta posiada kilka nazw, z czego najpopularniejsze to: nadciśnienie tętnicze, hipertonia oraz hipertensja. Wysokie ciśnienie utrzymujące się przez dłuższy okres czasu zwiększa ryzyko poważnych chorób układu krążenia, w tym zawału serca oraz udaru mózgu. To jedna z najczęstszych chorób cywilizacyjnych i każdy powinien znać jej przyczyny, objawy, a także sposoby leczenia.
Co to jest ciśnienie krwi?
Ciśnienie tętnicze informuje o tym, jakie ciśnienie wywiera krew na ściany tętnic w naszym ciele. Jest mierzone w głównych tętnicach, takich jak tętnica ramienna. Ciśnienie krwi posiada dwie składowe: ciśnienie skurczowe mierzone w momencie skurczu serca, gdy krew jest rozprowadzana po organizmie, a także ciśnienie rozkurczowe, rejestrowane w momencie rozkurczu serca, gdy zbiera się w nim krew. Za wzorcowe ciśnienie krwi uważa się wynik na poziomie 120/80 mm Hg, gdzie 120 to ciśnienie skurczowe (górne), a 80 to ciśnienie rozkurczowe (dolne).
Nadciśnienie tętnicze jest diagnozowane w sytuacji, gdy ciśnienie krwi systematycznie jest wyższe od 140 na 90 mm Hg. W praktyce, wartości ciśnienia krwi trzeba dostosować do czynników różnicujących, takich jak: wiek oraz płeć. Jako iż nadciśnienie to jedna z najczęstszych chorób cywilizacyjnych, to właśnie wysokie wyniki są traktowane jako poważne zagrożenie. Należy jednak pamiętać, że także niskie ciśnienie krwi może być objawem poważnych dolegliwości.
Od czego zależy ciśnienie tętnicze?
Ciśnienie tętnicze ulega dynamicznym zmianom, które mogą mieć charakter długoterminowy, średnioterminowy oraz krótkoterminowy. Charakter długoterminowy to przede wszystkim wpływ stylu życia, a także ogólnego stanu zdrowia naszego organizmu. Zmiany o charakterze średnioterminowym są obserwowane w przedziale od kilku godzin do kilku dni. Wpływ może mieć ilość wypitej kawy, silny stres, niedostateczna ilość snu czy też przemęczenie. Z kolei zmiany o charakterze krótkoterminowym mają związek ze specyfiką pracy układu sercowo naczyniowego.
Na optymalne wartości ciśnienia wpływa w dużej mierze wiek. Dla każdej grupy wiekowej wyznaczono odpowiednie przedziały, w których klasyfikuje się ciśnienie prawidłowe, niedociśnienie (hipotonię) oraz nadciśnienie (hipertonię). U osób starszych ciśnienie krwi jest wyższe, niż u osób młodych, co wpływa na górne granice normy, które przesuwają się w kilkuletnich przedziałach. Czynnikiem różnicującym jest także płeć – ciśnienie tętnicze u mężczyzn jest nieco wyższe niż u kobiet, a ponadto, u kobiet występuje nadciśnienie tętnicze ciążowe. Wpływ na uśrednione ciśnienie tętnicze w ciągu dnia może mieć również ogólny stan zdrowia organizmu oraz istniejące choroby i dolegliwości.
Rodzaje nadciśnienia
Wiemy już, że wysokie ciśnienie krwi zaczyna się od progu powyżej 140/90 mm Hg. W praktyce istnieje jednak kilka kategorii, do których możemy zaklasyfikować wysokie ciśnienie krwi. Decydują o tym konkretne wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Oto rodzaje nadciśnienia:
- Wysokie ciśnienie prawidłowe – mieści się w przedziale 130-139 / 85-89 mm Hg. Zaleca się systematyczne pomiary i obserwowanie, czy wyniki nie przekraczają górnej normy.
- Nadciśnienie tętnicze I stopnia (łagodne) – mieści się w przedziale 140-159 / 90-99 mm Hg. Powinno nakłonić do zmiany stylu życia na zdrowszy.
- Nadciśnienie tętnicze II stopnia (umiarkowane) – mieści się w przedziale 160-179 / 100 – 109 mm Hg. Warto zdecydować się na konsultacje z lekarzem.
- Nadciśnienie tętnicze III stopnia (ciężkie) – rejestrowane powyżej wartości 180 / 110 mm Hg. Bezzwłocznie wymaga konsultacji lekarskiej.
- Izolowane nadciśnienie skurczowe – sytuacja, w której ciśnienie skurczowe jest wysokie (ponad 140 mm Hg), a rozkurczowe mieści się w normie (poniżej 90 mm Hg). Często występuje u starszych osób i ma związek ze sztywnieniem naczyń krwionośnych.
- Izolowane nadciśnienie rozkurczowe – sytuacja, w której ciśnienie rozkurczowe jest za wysokie (powyżej 90 mm Hg) podczas gdy skurczowe mieści się w normie (poniżej 140 mm Hg). Przydarza się częściej osobom młodym i zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego.
Możemy także wyróżnić tzw. nadciśnienie białego fartucha. To sytuacja, w której u osoby, u której regularne pomiary mieszczą się w normie, rejestruje się zbyt wysokie ciśnienie w gabinecie lekarza. Często ma to związek ze stresem, jakiego niektórzy doświadczają w trakcie wizyty u lekarza.
Czy ciśnienie 150 / 90 jest wysokie?
Znając prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego łatwiej jest odpowiedzieć na pytanie o konkretne pomiary, z którymi pacjenci najczęściej zgłaszają się do lekarza. Ciśnienie na poziomie 150 na 90 mm Hg mieści się w kategorii nadciśnienia łagodnego. Nie stwarza ono bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia organizmu, ale powinno być sygnałem alarmującym, który powinien skłonić do tego, aby przyjrzeć się prowadzonemu trybowi życia, a także żeby uważniej obserwować swój organizm. Jeśli zmiany stylu życia nie obniżą łagodnego nadciśnienia, należy udać się do lekarza.
Czy ciśnienie 160 na 100 jest niebezpieczne?
Wynik na poziomie 160 na 100 oznacza dolną granicę nadciśnienia II stopnia, czyli umiarkowanego. Może powodować uciążliwe objawy nadciśnienia, które utrudnią normlane funkcjonowanie. Warto od razu udać się do lekarza, który zleci podstawowe badania, doradzi zmiany trybu życia, a także przypisze leki. Jeśli zalecenia lekarza nie przyniosą rezultatu, lekarz poszuka przyczyn pierwotnej, czyli choroby lub dolegliwości, które bezpośrednio odpowiadają za nadciśnienie tętnicze.
Czy ciśnienie 160 na 110 jest dobre?
Zdecydowanie nie, 160 na 110 to bardzo wysokie ciśnienie, które stwarza zagrożenie dla zdrowia. Ciśnienie skurczowe mieści się w kategorii nadciśnienia umiarkowanego, ale ciśnienie rozkurczowe zahacza już o dolną granicę nadciśnienia głębokiego. Należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza, który zdiagnozuje problem, przypisze odpowiednie leczenie farmakologiczne, a także doradzi zmiany, które pozwolą wyregulować ciśnienie krwi w szerszej perspektywie czasu.
Przyczyny wysokiego ciśnienia krwi
Przyczyny wysokiego ciśnienia można podzielić na trzy grupy: genetyczne, pierwotne oraz wtórne. Każda grupa posiada zbiór nieco innych przyczyn, które stoją u podstaw wysokiego ciśnienia tętniczego. Podłoże genetyczne ma związek z czynnikami indywidualnymi oraz obciążeniami wynikającymi z obecności nadciśnienia u rodziców lub dziadków. Czynniki wtórne oznaczają, że nadciśnienie tętnicze to objaw innego dolegliwości lub choroby, a także stosowania niektórych leków. Z kolei przyczyny pierwotne mają najczęściej związek z prowadzonym stylem życia. Oto potencjalne przyczyny nadciśnienia tętniczego:
- Nadciśnienie wtórne: choroby układu krążenia, choroby nerek, choroby narządów wydzielania wewnętrznego (np. niedoczynność tarczycy czy niedoczynność przysadki mózgowej), wrodzone wady serca i dużych naczyń krwionośnych, niewydolność serca, obturacyjny bezdech senny, niektóre choroby neurologiczne.
- Nadciśnienie pierwotne: otyłość, cukrzyca, niezdrowa i źle zbilansowana dieta, nadmiar sodu, niedobory potasu, wysoki poziom złego cholesterolu, niedostateczna jakość snu, przewlekły i silny stres, przemęczenie, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu, kawy oraz napojów energetyzujących.
Wskazanie dokładnych przyczyn nadciśnienia tętniczego jest niezbędne do podjęcia odpowiednich działań, które pozwolą uzyskać efekty długoterminowe, a także obniżyć ryzyko poważnych konsekwencji wynikających ze zbyt wysokiego ciśnienia krwi.
Najczęstsze objawy nadciśnienia tętniczego
Możemy samodzielnie rozpoznać nadciśnienie tętnicze na podstawie objawów, które pojawiają się w przypadku wysokiego ciśnienia krwi. Potrafią one być bardzo uciążliwe i znacznie utrudniać normalne funkcjonowanie. Obniżają także jakość życia i mogą stwarzać pośrednie zagrożenie dla zdrowia. Oto główne objawy nadciśnienia tętniczego:
- zawroty głowy,
- silne bóle głowy i uczucie ucisku,
- zdenerwowanie i rozdrażnienie,
- łomotanie, kołatanie serca,
- ucisk w klatce piersiowej,
- uczucie gorąca,
- krwawienie z nosa,
- uczucie zmęczenia,
- problemy z koncentracją.
Gdy wartości ciśnienia tętniczego są bardzo wysokie i pojawia się uczucie silnego ucisku i bólu w klatce piersiowej, należy jak najszybciej zgłosić się do szpitala lub zadzwonić na pogotowie, ponieważ są to objawy stanu przedzawałowego. Z kolei objawy neurologiczne, takie jak: drętwienie twarzy i kończyn, problemy z zachowaniem równowagi czy problemy z mówieniem i rozumiem słów mogą wskazywać na wczesny udar mózgu. Wówczas również potrzebna jest natychmiastowa interwencja lekarza.
Co zrobić gdy ciśnienie jest za wysokie?
Jeśli regularnie obserwujesz u siebie problem wysokiego ciśnienia tętniczego, warto wypróbować doraźne sposoby obniżające ciśnienie: ćwiczenia oddechowe, relaksacją, ćwiczenia fizyczne, picie wody. Czasami bardzo proste zmiany w codziennym trybie życia pozwalają na obniżenie ciśnienia. W pierwszej kolejności należy jednak rozpoznać problem i zdać sobie sprawę z powagi nadciśnienia. Nie należy także zwlekać z wizytą u lekarza, zwłaszcza wtedy, gdy leczenie nadciśnienie domowymi sposobami nie przynosi żadnych widocznych rezultatów.
Należy pamiętać, że czasami obniżyć ciśnienie można wyłącznie z pomocą specjalistycznych metod. W razie potrzeby lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne, w którym stosuje się blokery kanału wapniowego, a także inhibitory konwertazy angiotensyny. Obniżenie ciśnienia w perspektywie długoterminowej może wymagać także konsultacji z dietetykiem, celem ułożenia indywidualnego planu żywienia oraz z psychologiem celem poznania technik relaksacyjnych oraz strategii radzenia sobie ze stresem. Kroki należy podjąć także w przypadku bardzo niskiego ciśnienia tętniczego, ponieważ także ten stan rzeczy może nieść poważne zagrożenia dla naszego zdrowia.
Domowe sposoby zwalczania nadciśnienia
W większości przypadków, wysokie ciśnienie krwi można obniżyć samodzielnie, zmieniając swój styl życia na zdrowszy. Czasem wystarczy odrobina motywacji i konsekwencji, aby wprowadzić nawyki, które obniżają ciśnienie oraz wspierają prawidłową pracę układu krążenia. Zastanawiasz się, jak samodzielnie obniżyć ciśnienie tętnicze? Oto najskuteczniejsze metody:
- Zdrowa i zbilansowana dieta – częstą przyczyną nadciśnienia jest niezdrowa dieta, nadmierne spożywanie tłuszczów zwierzęcych, cukru, soli kuchennej. Warto wprowadzić zdrowe nawyki żywieniowe, dbać o podobne pory spożywania posiłków, a także stosować się do podstawowych zasad diety przeciwko nadciśnieniu.
- Aktywność fizyczna – doskonałym sposobem na obniżenie ciśnienia jest regularna aktywność fizyczna, która nie tylko pomaga w regulacji ciśnienia tętniczego w perspektywie długoterminowej. Ale również wzmacnia i wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu sercowo naczyniowego. Zwiększenie aktywności fizycznej warto wprowadzać stopniowo, wybierając umiarkowany wysiłek aerobowy – lekkie bieganie, jazdę na rowerze, żwawe spacery, Nordic walking.
- Unikanie używek – częstą przyczyną nadciśnienia jest palenie papierosów, a co za tym idzie, metodą leczenia jest zaprzestanie palenia tytoniu. Należy także ograniczyć spożycie mocnej kawy, alkoholu oraz napojów zawierających kofeinę, zwłaszcza „energetyków”.
- Relaksacja – kolejną powszechną przyczyną nadciśnienia tętniczego jest przewlekły i silny stres. Należy zatem podjąć kroki ukierunkowane na redukcję stresu. Do popularnych technik relaksacji możemy zaliczyć: medytację, jogę, aromaterapię, ćwiczenia oddechowe.
- Suplementacja – leczenie nadciśnienia domowymi sposobami jest możliwe także z pomocą suplementów diety oraz ziół. Tutaj należy jednak pamiętać, że taka forma leczenia absolutnie nie zastępuje specjalistycznego leczenia zaleconego przez lekarza. Zioła skuteczne przy nadciśnieniu to: melisa, rumianek, skrzyp polny, głóg, dzika róża, korzeń mniszka, jemioła, ruta, serdecznik.
- Zmniejszenie masy ciała – nadciśnieniu często towarzyszy nadwaga, otyłość, wysoki poziom złego cholesterolu, cukrzyca. Skuteczną formą profilaktyki w zapobieganiu nadciśnienia tętniczego jest utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
W leczeniu nadciśnienia ważna jest konsekwencja i systematyczność. Jednocześnie, nigdy nie można zapominać o tym, że bezpośrednią przyczyną problemu mogą być inne choroby i dolegliwości. Dlatego też, jeśli powyższe leczenie nadciśnienia nie pozwoli uzyskać satysfakcjonujących efektów, wówczas konieczna jest wizyta u lekarza i wprowadzenie działań zleconych przez specjalistę.
Skutki nieleczonego nadciśnienia tętniczego
Bardzo istotną kwestią jest to, aby jak najwcześniej rozpoznać nadciśnienie tętnicze i jak najszybciej zgłosić się z tym problemem do lekarza. W innym razie mogą pojawić się poważne konsekwencje zdrowotne, w tym liczne uciążliwe objawy znacznie utrudniające normalne funkcjonowanie. W perspektywie długoterminowej wysokie ciśnienie krwi znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych chorób układu krążenia, w tym: zawał serca mięśniowego, udar mózgu, choroba wieńcowa. Należy zauważyć, że problemy z nadciśnieniem tętniczym są uważane za jedną z najczęstszych chorób cywilizacyjnych XXI wieku. Ponieważ wpływ na rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego ma życie w pośpiechu, ale również zanieczyszczenia środowiska. Powikłania wynikające z wysokiego ciśnienia krwi, takie jak zawał serca, należą do najczęstszych przyczyn przedwczesnych zgonów.
Profilaktyczne pomiary ciśnienia krwi
Warto codziennie mierzyć ciśnienie tętnicze, ponieważ jest to podstawowe działanie przeciwko nadciśnieniu tętniczemu. Mierzenie ciśnienia jest bardzo proste, wystarczy do tego prosty ciśnieniomierz, który można kupić za kilkadziesiąt złotych. Aktualnie coraz popularniejsze są także opaski fitness i inteligentne zegarki wyposażone w funkcję optycznego pomiaru niektórych parametrów pracy układu krążenia. Pomiary ciśnienia krwi warto wykonywać przynajmniej 3 razy dziennie: rano, wieczorem oraz w ciągu dnia, w rożnych sytuacjach. W ten sposób uzyskuje się kompleksowe informacje na temat funkcjonowania układu sercowo naczyniowego.
Jeśli zaobserwujesz u siebie podwyższone ciśnienie, zadbaj o zdrowszy styl życia i wprowadź nawyki, które pozwalając obniżyć ciśnienie krwi. Jeśli regularnie obserwujesz u siebie wysokie ciśnienie tętnicze, zgłoś się do lekarza po kompleksową diagnostykę. Szczególnie groźne jest bowiem nadciśnienie tętnicze wtórne, które jest jedynie objawem innej choroby lub dolegliwości. Wówczas leczenie nadciśnienia skupia się na usunięciu bezpośredniej przyczyny.
Kiedy należy udać się do lekarza?
Kluczowym działaniem profilaktycznym jest regularne dokonywanie pomiaru ciśnienia tętniczego, co pozwala samodzielnie obserwować ten ważny wskaźnik naszego zdrowia. Do lekarza warto udać się, gdy systematycznie wykonywane pomiary wskażą wysokie ciśnienie, które jest powtarzalne i niezależnie od trybu dnia. Chwilowo podwyższone ciśnienie jest zupełnie normalne i może mieć związek z wieloma przyczynami o przejściowym charakterze. To właśnie dlatego konieczne są powtarzalne pomiary poparte zapisywaniem wyników, np. w wygodnej aplikacji mobilnej.
Do wizyty u lekarza powinno skłonić już nadciśnienie lekkie, które w perspektywie czasu może prowadzić do rozwoju problemu. Wcześniej można wypróbować domowe sposoby, które pozwalają skutecznie obniżyć ciśnienie, o ile jego przyczyna jest pierwotna. Do wizyty u lekarza kwalifikuje się także hipotonia, czyli niskie ciśnienie, które również może stanowić zagrożenie dla zdrowia. Lekarz zleci podstawowe badania, takie jak chociażby morfologię krwi obwodowej, zdiagnozuje problem i doradzi najlepsze metody leczenia. Jeśli nie przyniosą one efektu, lekarz postara się odnaleźć przyczyny nadciśnienia wtórnego, aby leczyć bezpośrednią przyczynę problemu.
