Złamanie biodra to kontuzja, która najczęściej dotyka osoby w podeszłym wieku. Jest nie tylko dokuczliwa, ale i może być niebezpieczna. To dlatego konieczne jest jej szybkie i specjalistyczne leczenie. Jakie są przyczyny i możliwe powikłania złamania szyjki kości udowej lub złamań przezkrętarzowych?
Co to jest złamanie biodra?
Złamanie biodra to potoczna nazwa złamania szyjki kości udowej lub złamań przezkrętarzowych. Na tego typu urazy najbardziej narażone są osoby powyżej 70. roku życia, zwłaszcza zmagające się z chorobami przewlekłymi, takimi jak choćby osteoporoza. Z tego powodu problem najczęściej dotyczy kobiet w podeszłym wieku. Złamanie szyjki kości udowej bardzo rzadko zdarza się u osób młodych.
Jakie są przyczyny złamania biodra?
Do złamania szyjki biodra z reguły dochodzi wskutek urazu o niewielkiej sile, tak zwanego urazu niskoenergetycznego. To zwykle upadki w wyniku potknięcia.
U ludzi młodych złamanie kości udowej jest konsekwencją zadziałania dużej siły, na przykład działającej podczas upadku z dużej wysokości czy wypadku komunikacyjnego. Bywa, że uraz jest skutkiem powtarzającego się przeciążania biodra. Wówczas powstaje bez wcześniejszego urazu. Dochodzi do tak zwanego złamania zmęczeniowego szyjki kości udowej.
Objawy złamania biodra
Objawy złamania szyjki kości udowej są dokuczliwe i obejmują:
- silny ból w pachwinie,
- ból przy próbie ruchu,
- obrzęk,
- zasinienie,
- zwiększone ucieplenie,
- krwiak,
- zniekształcenie miejsca złamania.
- ograniczenie ruchomości biodra,
- ustawienie kończyny w rotacji zewnętrznej,
- skrócenie kończyny.
Diagnostyka i leczenie złamania biodra
Gdy pada podejrzenie złamania biodra, należy jak najszybciej udać się do lekarza, najlepiej na SOR. Szybkie rozpoznanie umożliwi bowiem wdrożenie natychmiastowego leczenia, które nie tylko znosi dolegliwości, ale i zapobiega powikłaniom.
W procesie diagnostycznym kluczowe znaczenie ma nie tylko badanie fizykalne i wywiad lekarski, ale i badanie obrazowe. Najczęściej jest to RTG w projekcji przednio-tylnej oraz osiowej.
Niekiedy, w trudnych diagnostycznie przypadkach, czyli na przykład w sytuacji, gdy doszło do złamania nieprzemieszczonego i zaklinowanego, niezbędne jest wykonanie tomografii komputerowej, czasem także rezonansu magnetycznego czy scyntygrafii kości.
Złamanie biodra u starszej osoby — leczenie
U osób młodszych, które mają większą szansę na uzyskanie zrostu kostnego, stosuje się zespolenie i stabilizację odłamów kostnych. Jeśli chodzi o leczenie złamania biodra u osób w podeszłym wieku, których kości nie posiadają dużych zdolności regeneracyjnych, wskazana jest operacja przeprowadzana w ciągu pierwszych dób od urazu — endoprotezoplastyka, czyli wymiana stawu biodrowego na protezę. Oczywiste jest, że złamanie biodra u 90-latka będzie przebiegało inaczej niż młodej dorosłej osoby.
Gdy — z uwagi na stan zdrowia — operacja jest przeciwwskazana, stosuje się leczenie zachowawcze, które polega na unieruchomieniu złamanej kończyny w opatrunku gipsowym. Wiąże się z tym niestety znaczne ryzyko powikłań — z uwagi na przymus unieruchomienia w łóżku przez kilka tygodni.
Pobyt w szpitali w przypadku operacji stawu biodrowego zazwyczaj trwa kilka dni. Niezależnie od metody leczenia, do momentu odzyskania sprawności, włączona musi zostać rehabilitacja po złamaniu biodra.
Powikłania złamanie biodra
Trzeba mieć świadomość, że ponad połowa pacjentów w podeszłym wieku nie odzyskuje dawnej sprawności. Inne możliwe powikłania złamania szyjki kości udowej obejmują:
- brak zrostu kostnego,
- ograniczenie ruchomości w stawie na skutek nieprawidłowego zrostu lub przykurczy mięśniowych,
- powstawanie stawów rzekomych lub zmian zwyrodnieniowych w stawie biodrowym,
- uszkodzenie nerwów,
- martwicę głowy kości udowej,
- incydenty zakrzepowo-zatorowe,
- zapalenie płuc,
- zakażenia,
- powstawanie odleżyn.
Złamanie biodra — śmierć
Nie tylko nieleczone złamanie szyjki kości udowej, ale i złamanie biodra u seniorów jako takie może mieć tragiczny finał. Specjaliści szacują, że w ciągu pierwszego roku po urazie umiera nawet 36 procent pacjentów.
Opieka po złamaniu biodra
W przypadku osób w podeszły, po złamaniu szyjki kości udowej wieku konieczna jest specjalna opieka. Co robić, a czego unikać?
Bardzo ważna jest zmiana pozycji chorego w łóżku (co 2 godziny) oraz częste wietrzenie pomieszczenia, regularna zmiana pościeli i odzieży oraz pilnowanie, by na łóżku nie znajdowały się okruchy, a na prześcieradle fałdy. Kluczowe jest przestrzeganie zasad prawidłowego odżywiania i nawadniania organizmu (około 1,5 litra wody dziennie). Istotne jest także zapisywanie informacji o odżywianiu, piciu, lekach, dynamice bólu, funkcjach fizjologicznych, pulsie i ciśnieniu, temperaturze.
Nie mniej ważne jest, by dbać o zdrowie psychiczne. Chodzi zarówno o uwagę, życzliwość, wyrozumiałość, ale i rozrywkę. W tym temacie pomogą audiobooki, seriale i filmy, krzyżówki i gry planszowe, a także zwyczajna rozmowa i uważna obecność.
Osobie po złamaniu biodra warto także zakupić pończochę przeciwzakrzepową, materac przeciwodleżynowy, maty antypoślizgowe, stelaż nad łóżkiem (ułatwia poruszanie się chorego w łóżku oraz wykonywanie ćwiczeń fizjoterapeutycznych) i opaskę SOS dla seniora.
Opaska SOS, na przykład Locon Life czy Locon Life Plus, stanowi znaczące wsparcie i odciążenie. Dlaczego? Urządzenie pozwala monitorować parametry zdrowia, takie jak ciśnienie, puls, saturacja czy temperatura, ale i odbierać wysłane z opaski alarmy SOS (alarm dociera zarówno do bliskiego opiekuna, jak i ratownika medycznego, jeśli zostaje wykupiona umowa teleopieki) czy czujnika upadku.
Ponadto opaska ma wbudowany telefon, dzięki czemu senior może być w stałym kontakcie z najbliższymi. To zdecydowanie ułatwia życie, zapewnia spokój, daje komfort oraz poczucie bezpieczeństwa tak rekonwalescentowi, jak i jego opiekunom.
