Jak opiekować się osobą starszą w domu? Z pewnością, by robić to dobrze, należy pamiętać o kilku zasadach i kwestiach. Potrzebna jest bowiem dobra organizacja czasu, pozytywne nastawienie, ale i pewne predyspozycje oraz umiejętności. Co to właściwie znaczy?
Jak opiekować się seniorem, by robić to dobrze?
Opieka nad osobą starszą jest sporym wyzwaniem. O czym trzeba pamiętać? Co jest ważne i może pomóc?
Dobre nastawienie
Zainteresowanie, empatia, cierpliwość, to cechy niezbędne. Przydatna jest również asertywność i umiejętności radzenia sobie ze stresem. Ważna jest także elastyczność, i zrozumienie. Opiekując się osobą starszą trzeba wziąć pod uwagę nie tylko stan zdrowia, ale i codzienne przyzwyczajenia, potrzeby oraz charakter.
Opiekująca się seniorem osoba powinna zachowywać spokój, mówić spokojnie, wyważonym głosem, bez gestykulowania i dużo się uśmiechać. To uspokaja i jest szczególnie ważne u osób z afazją czy mających problem ze zrozumieniem komunikatów słownych.
Jak opiekować się osobą z demencją? Bardzo ważne jest utrzymywanie kontaktu wzrokowego. Niewskazane jest używanie zbyt wielu bezpośrednich pytań. Pytania najlepiej formułować w formie zamkniętej, tak aby senior mógł na nie odpowiedzieć albo „tak”, albo „nie”.
Pozytywne nastawienie jest szczególnie potrzebne, choć bardzo trudne, gdy pod opieką znajduje się uparty i złośliwy senior. Bywa, że złośliwość i egoizm starszych ludzi, a także agresja i urojenia u osób starszych są wyczerpujące. Jak sobie radzić?
Najważniejszą kwestią w sprawowaniu opieki jest opanowanie. Liczy się spokój i racjonalne myślenie. Gdy toksyczny senior sprawia, że zagrożone jest bezpieczeństwo opiekuna, często nie pozostaje nic innego jak zakończenie współpracy z podopiecznym.
Ustalony harmonogram dnia
Planowanie czynności sprawia, że dzień staje się przewidywalny. To daje seniorowi poczucie bezpieczeństwa i komfortu psychicznego, zaś opiekunowi ułatwia organizację działań. Usprawnia także kontrolę ilości snu, przestrzeganiem pór posiłków i przyjmowania leków.
Szczegółowy plan dnia zależy od nawyków, reguły dnia, przyzwyczajeń i stanu zdrowia podopiecznego.
Wsparcie, nie wyręczanie
Podczas opieki nad osobą starszą należy ją wspierać, ale nie wyręczać we wszystkim. Samodzielne wykonywanie różnych czynności daje satysfakcję i poczucie sprawczości, co poprawia samopoczucie. Stymulowanie do aktywności i samodzielności to jedno z głównych zadań osoby wspomagającej.
Jeśli osoba starsza chce i może zadbać o siebie samodzielnie, trzeba jej na to pozwolić. Warto jednak zapewnić rozwiązania, które zapewnią komfort i bezpieczeństwo (np. uchwyty pomocne w korzystaniu z toalety czy maty antypoślizgowe).
Jak opiekować się osobą starszą leżącą? W takiej sytuacji szczególnie ważne jest dbanie o higienę, ale i zapobieganie odleżynom oraz leczenie już istniejących, a także zapewnienie prywatności i komfortowego otoczenia.
Dbanie o aktywność fizyczną i intelektualną
Osoby w podeszłym wieku powinny spacerować, na przykład z kijkami nordic walking. To poprawia zarówno kondycję fizyczną, jak i samopoczucie.
W opiece nad seniorem ważne jest także zachowanie sprawności intelektualnej. Warto więc rozmawiać na różne tematy (opiekun osób starszych w powinien być nastawiony nie tylko na działanie, ale także na słuchanie), ale i grać w planszówki, karty czy szachy, rozwiązywać krzyżówki, czytać książki i gazety, oglądać filmy.
Dobrym pomysłem jest udział w zajęciach na uniwersytecie trzeciego wieku czy pójście do kina czy teatru, jeśli to możliwe. Zarówno ruch, jak i kontakty społeczne mają pozytywny wpływ na zdrowie i samopoczucie osoby starszej.
Monitorowanie stanu zdrowia seniora
Najważniejsze w opiece nad osobą starszą jest kontrolowanie samopoczucia i kondycji fizycznej. Opiekując się seniorem trzeba zachować czujność, zwłaszcza jeśli zmaga się on z chorobą przewlekłą. Oznacza to, że należy monitorować stan jego zdrowia, na przykład obserwując zachowanie czy mierząc ciśnienie. W tym celu przydaje się zarówno ciśnieniomierz, jak i specjalna opaska, którą nosi się na ręce.
Należy reagować na każdy niepokojący parametr, objaw czy dolegliwość. Trzeba także pilnować, by senior:
- zażywał przepisane przez lekarza leki w odpowiednich dawkach i o stałych porach,
- regularnie zgłaszał się na wizyty kontrolne,
- wykonywał zlecone badania diagnostyczne,
- postępował zgodnie z zaleceniami lekarza.
Monitorowanie zdrowia seniora jest dzisiaj możliwe również wtedy, kiedy nie możemy być przy nim przez cały czas. Służy do tego opaska SOS z wyświetlaczem Locon Life Plus oraz usługa Mój Opiekun. Po zainstalowaniu na swoim telefonie aplikacji, opiekun może lokalizować starszą osobę 24/7, odbierać wysłane z opaski alarmy SOS, czy monitorować jego zdrowie za pomocą pomiarów ciśnienia, pulsu, saturacji i temperatury.
Opaska SOS z wyświetlaczem Locon Life Plus ma wbudowany telefon, dzięki czemu senior może być w stałym kontakcie z najbliższymi. Dodatkowo, czujnik upadku wyśle do opiekuna alert jeśli starsza osoba nagle upadnie.
Jeśli wiemy, że nasza opieka może nie być wystarczająca, warto wybrać do opaski SOS usługę Mój Opiekun Premium. Dzięki niej, powiadomienia o upadku i alerty SOS wysłane zostaną także do ratownika medycznego, który będzie mógł natychmiast zareagować w razie niebezpieczeństwa.
Dbanie o odpowiednią dietę
Właściwe odżywianie jest ważne w każdym wieku. Trzeba pamiętać, że osoby starsze mają zwiększone zapotrzebowanie na niektóre składniki odżywcze, głównie witaminy i minerały.
To dlatego dieta osoby starszej powinna składać się z wartościowych, zdrowych produktów, takich jak pełnoziarniste pieczywo, kasze, ryż, warzywa, owoce, chude mięso i wędliny, tłuszcze roślinne i orzechy. Ważną zasadą jest także unikanie gotowych i ciężkostrawnych posiłków, żywności fast food, nadmiaru słodyczy i gazowanych napojów.
Dieta osób starszych powinna być lekkostrawna i pełnowartościowa, dostarczać wszystkich składników odżywczych oraz uwzględniać wskazówki, których udzielił lekarz prowadzący lub dietetyk.
Zorganizowanie bezpiecznej przestrzeni
Trzeba pamiętać, że osoby starsze są szczególnie narażone na urazy w wyniku upadku, do których najczęściej dochodzi w domu. Z tego powodu należy zadbać o bezpieczną przestrzeń. Co to znaczy? Trzeba:
- umożliwić łatwy dostęp do niezbędnych przedmiotów,
- usunąć dywaniki, które mogą się zwijać i przesuwać,
- zabezpieczyć kable i przewody, aby nie leżały luźno na podłodze,
- zadbać o odpowiednie kapcie lub inne obuwie domowe z antypoślizgową podeszwą,
- zadbać o odpowiednie oświetlenie, także punktowe,
- zapisać w telefonie numery alarmowe tak, by można je było wybrać jednym przyciskiem (dobrym pomysłem są tzw. opaski życia, które alarmują bliskich bądź opiekunów medycznych o upadku),
- zaopatrzyć prysznic w stołeczek, zaś wannę w poręcze i uchwyty, które zapewnią dodatkowe oparcie i w razie zachwiania pozwolą złapać równowagę.
Dbanie o siebie
Opiekun osoby starszej musi pamiętać także o sobie, przede wszystkim o regularnym wypoczynku. Warto to robić zarówno dla siebie, jak i podopiecznego. Tym samym należy zatroszczyć się o właściwy poziom snu, regularne spożywanie posiłków i odpoczynek. Warto znaleźć sposobność, by mieć czas tylko dla siebie. Niedyspozycja w pracy może skutkować wypaleniem, ale i zagrażać jego życiu podopiecznego.
