Samodzielność dziecka dla jednych oznacza umiejętność radzenia sobie w codziennych okolicznościach, dla innych jest biegłością w nabywaniu różnych sprawności lub gotowością i otwartością na próby zrobienia czegoś samodzielnie. Bez względu na to, jak ją postrzegamy, jest bardzo ważna. Warto ją pielęgnować i rozwijać od najmłodszych lat.
Samodzielność dziecka – definicja i rola
Samodzielność jest potrzebą rozwojową każdego dziecka, pełni ważną rolę w życiu społecznym. Dzięki niej młody człowiek nawiązuje i podtrzymuje więzi, zdobywa doświadczenie i nowe umiejętności.
W wymiarze psychologicznym samodzielność przyczynia się do budowania realnego i pozytywnego obrazu samego siebie, rozwijania poczucia własnej wartości oraz skuteczności i wewnętrznej kontroli. Pozwala dziecku testować swoje mocne i słabe strony, poznawać własną odrębność oraz kształtować tożsamość.
To jednak nie wszystko. Samodzielność wzmacnia pewność siebie, daje poczucie sprawstwa i bezpieczeństwa, a i realizuje podstawowe potrzeby: działania, samodzielności i osiągnięć. Jest nie do przecenienia.
Etapy rozwoju samodzielności dziecka
Dzieci posiadają naturalną potrzebę rozwoju samodzielności oraz poznawania świata. Pierwsze próby można zaobserwować już u niemowląt, które stają się coraz bardziej mobilne i niezależne, ponieważ uczą się stawiania pierwszych kroków. Dość intensywnie doświadczają jej opiekunowie maluchów w okresie tak zwanego buntu dwulatka.
Dziecko w wieku przedszkolnym i szkolnym zwykle chętnie podejmuje próby samodzielnych działań, ale w jakim kierunku będzie się rozwijało w tym zakresie, w dużej mierze zależy od rodziców. Warto tym pamiętać.
Dlaczego warto wspierać samodzielność dzieci?
Zachęcanie dzieci do samodzielności to jedno z najważniejszych zadań rodzicielskich. Dzięki niej młodzi ludzie łatwiej odnajdują się w środowisku przedszkolnym i szkolnym, ale i różnych sytuacjach codziennego życia. Stają się bardziej otwarci na nowe wyzwania, są zmotywowani do pokonywania napotykanych trudności. Dzięki zdobytemu doświadczeniu i przeżyciom kształtują wiedzę o sobie i świecie. Samodzielność sprawia, że życie staje się prostsze.
Jak wspierać samodzielność dziecka?
Dzieci uczą się samodzielności poprzez zabawę, eksperymentowanie i działanie, obserwację, naśladowanie i doświadczanie.
Choć samodzielność dziecka 3-letniego i samodzielność dziecka w wieku przedszkolnym czy nastoletnim będzie się różnić pod wieloma względami, zarówno jeśli chodzi o zakres, jak i rolę oraz zaangażowanie rodziców w jej wzmacnianie, istnieją pewne uniwersalne zasady.
Rady psychologów i pedagogów na temat tego, jak wspierać samodzielność rodziców, brzmią następująco:
- Słuchaj i pozwalaj doświadczać. Jeśli dziecko chce wykonać coś samodzielnie, daj mu tę szansę. Pozwól się wykazać i samodzielnie dążyć do rozwiązania problemu.
- Stwarzaj dziecku okazje do rozwijania samodzielności i nabywania nowych kompetencji. Stopniuj trudności. Zadania powinny być dostosowane do wieku i możliwości rozwojowych. Zbyt łatwe zniechęcają dziecko do współpracy. Zbyt trudne zaś frustrują i odbierają motywację do wysiłku.
- Stymuluj i zachęcaj, ale nie zmuszaj do nauki samodzielności.
- Wspieraj i motywuj, pokaż że wierzysz w dziecko i jego możliwości. Chwal za starania, a nie za ostateczny efekt.
- Ucz powszechnie obowiązujących norm i zasad. Dbaj o to, by dziecko nie naruszało granic innych ludzi.
- Motywuj do wykonywania codziennych czynności samoobsługowych oraz obowiązków domowych. Nie wyręczaj, nie ucz dziecka bierności.
- Pozwalaj na podejmowanie decyzji i dokonywanie wyborów (w granicach zdrowego rozsądku, nie przeceniaj dziecka).
- Nie krytykuj i nie oceniaj.
- Pozwól dziecku popełniać błędy.
- Daj dziecku czas na znalezienie rozwiązania sytuacji problemowej. Pomagaj, kiedy potrzebuje pomocy (o ile o nią prosi), ale nie biegnij natychmiast z pomocą.
- Bądź otwarty na propozycje i pomysły dziecka.
- Nie nadużywaj słowa „nie”.
Trening samodzielności dziecka – o czym pamiętać?
Jeśli chodzi o naukę samodzielności, szalenie ważne jest, aby odbywała się w bezpiecznych i kontrolowanych przez opiekunów warunkach. Trening samodzielności zdecydowanie nie polega na pozostawieniu dziecka samemu sobie. Co robić?
Obserwować dziecko, często także je asekurować. By dać swobodę, ale nie tracić młodego człowieka z oczu, warto także zainwestować w nowoczesne technologie, kupując na przykład opaskę Locon. Rozwiązanie doskonale sprawdza się w sytuacjach, kiedy dziecko przebywa samo w domu, jest w szkole, u przyjaciół, na koloniach czy na podwórku. Dba o poczucie bezpieczeństwa nie tylko młodego człowieka, ale i jego rodziców. Dlaczego?
Zarówno Smartwatch GPS dla dziecka Locon Watch Lite, jak i Locon Watch Video, mają wbudowany telefon i nielimitowane minuty na połączenia, przycisk SOS oraz lokalizator dziecka (w aplikacji na telefonie rodzica).
Oznacza to, że dziecko może dzwonić z zegarka i wysyła SOS, kiedy potrzebuje pomocy, a rodzic wyznacza strefy bezpieczeństwa, takie jak dom, szkoła, park, lekcje tańca czy języka angielskiego. Dodatkowo smartwatch Locon Watch Video pozwala na rozmowy video. Działa jak standardowy smartfon. Sprawdza się w wielu sytuacjach.
