Utrata pamięci — tak nagły zanik pamięci u starszej osoby, jak i młodego dorosłego czy dziecka — zawsze powinien skłonić do pochylenia się nad swoim zdrowiem, często także do odwiedzenia lekarza. Kiedy zaburzenia pamięci powinny niepokoić? Jakie są ich najczęstsze przyczyny? Co robić, gdy utrudniają życie?
Utrata pamięci — przyczyny i objawy
Utrata pamięci jest problemem, który dotyka ludzi w każdym wieku, choć częściej dotyczy seniorów. Choć może wystąpić u każdej zdrowej osoby, zwykle ma związek z chorobą, jednak nie jest to regułą.
Ponieważ na zdolność koncentracji, zapamiętywania i odtwarzania informacji wpływa nie tylko stan zdrowia, ale także tak zwane środowiskowe czynniki przemijające, zaburzenia pamięci może wywołać także stres, przemęczenie, obniżenie nastroju depresja czy nadmiar bodźców.
Zaburzenia pamięci mogą występować sporadycznie, ale i mieć charakter trwały. Zdarza się, że mijają, ale i są nieodwracalne. Bywa, że zanik pamięci pojawia się nagle, na przykład w związku z wypadkiem, ale i jest skutkiem postępującego procesu chorobowego. Owa różnorodność objawów i postaci zaburzeń pamięci ma związek między innymi z tym, jaki rodzaj pamięci cechuje się patologią.
Pamięć to czynność poznawcza, która umożliwia chwilowe lub trwałe zachowanie (zapamiętywanie), przechowywanie (magazynowanie) i odtwarzanie (przypominanie) informacji. Ze względu na czas przechowywana informacji, dzieli się ją na pamięć krótkotrwałą (w tym pamięć operacyjna, zwana także roboczą) i długotrwałą (świadomą i nieświadomą).
Warto także pamiętać, że dotknięte zburzeniami mogą być różne ośrodki anatomiczne w mózgu, zlokalizowane w hipokampie, w płatach czołowych, a także w płatach skroniowych.
Najczęstsze przyczyny utraty pamięci
Jakie są najczęstsze przyczyny utraty pamięci? Jeśli chodzi o przyczyny potencjalnie odwracalnych zaburzeń funkcji poznawczych, to wyróżnia się:
- choroby metaboliczne, takie jak choroby tarczycy,
- niewydolność wątroby, niewydolność nerek,
- niedobory witamin (B1, B12),
- infekcje układu nerwowego wywołane przez bakterie (kiła, gruźlica) lub wirusy (w tym HIV),
- choroby mózgu, takie jak guzy, ropnie, krwiaki podtwardówkowe, wodogłowie,
- działania niepożądane leków, najczęściej są to leki psychotropowe, przeciwdrgawkowe, leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego, w znieczuleniu ogólnym
- działanie toksyn, takich jak alkohol, metale ciężkie (ołów, rtęć, arsen), pestycydy czy rozpuszczalniki,
- zaburzenia psychiczne (np. depresją),
Za najczęstszą odwracalną, ale i nieodwracalną przyczynę utraty pamięci uznaje się otępienie (demencja), będące zespołem objawów, najczęściej przewlekłych czy postępujących, które cechują się zaburzeniami wyższych funkcji mózgu. To powoduje istotne zaburzenia w wykonywaniu czynności życia codziennego.
Otępienie diagnozuje się u 1% populacji ogólnej, przy czym większość pacjentów ukończyła 60. rok życia. Po 85. roku życia wskaźnik rozpowszechnienia demencji szacuje się na 40%.
Najczęstszą przyczyną otępienia jest choroba Alzheimera, także otępienie naczyniopochodne, otępienie z ciałami Lewy’ego, otępienia czołowo-skroniowe i otępienie mieszane, które jest otępieniem naczyniowym i alzheimerowskim.
Utrata pamięci — diagnostyka i leczenie
W diagnostyce zaburzeń pamięci kluczowy jest wywiad lekarski i badanie fizykalne, także badania testowe, konsultacja neurologiczna i psychiatryczna. Duże znaczenie mają badania laboratoryjne, takie jak morfologia, badania biochemiczne oceniające funkcje nerek i wątroby, tarczycy, badanie stężenia witaminy B12 oraz badania obrazowe, głównie tomografia komputerowa, rzadziej rezonans magnetyczny.
Leczenie zaburzeń pamięci zależy od przyczyny. Czasem wystarczy modyfikacja trybu życia, suplementacja czy odstawienie leków, niekiedy konieczna bywa operacja neurochirurgiczna. Zdarza się, że utrata pamięci ma charakter nieodwracalny.
To dlatego zawsze, gdy pojawiają się kłopoty z zapamiętywaniem i przypominaniem sobie różnych informacji, należy skontaktować się z lekarzem.
Kiedy zaburzenia pamięci powinny niepokoić?
Problemy z pamięcią w wieku 40 lat? To możliwe. Sporadyczne zaniki pamięci zdarzają się osobom w każdym wieku. Nagła chwilowa utrata pamięci, zwłaszcza jeśli informacje przypominają się po skupieniu uwagi, nie muszą jednak budzić niepokoju.
Normalne są także łagodne zaburzenia funkcji poznawczych w wieku podeszłym, które nie wywołują istotnych zaburzeń w codziennym życiu (np. trudności z przypomnieniem sobie czegoś czy niemożność zapamiętania jakiejś informacji). To normalne.
Problemem jest sytuacja, gdy nie można odtworzyć zdarzeń, co wpływa na codzienne funkcjonowanie. Alarmująca jest zarówno nagła utrata pamięci u osób starszych, jak i problemy z pamięcią w młodym wieku czy utrata pamięci po wypadku.
Utrata pamięci — opieka nad osobą chorą
Utrata pamięci jest dużym wyzwaniem nie tylko dla osoby, która się z nimi mierzy, ale i dla jej bliskich. W przypadku, gdy zaburzenia funkcji poznawczych utrudniają życie, a i są źródłem stresu, warto szukać profesjonalnej pomocy specjalistów i instytucji, ale i inwestować w nowoczesne technologie, takie jak na przykład opaska SOS dla seniora, na przykład Locon Life czy Locon Life Plus. Dlaczego?
Dzięki opasce Locon Life można w każdej chwili namierzyć użytkownika, co umożliwia lokalizacja GPS, ale i:
- monitorować zdrowie, wykonując pomiar ciśnienia, pulsu, saturacji i temperatury,
- być w stałym kontakcie, ponieważ opaska pełnie funkcję telefonu, pozwalając na wykonywanie i odbieranie połączeń głosowych,
- wezwać pomoc, na co pozwala zarówno przycisk SOS, jak i czujnik upadku, które w przypadku wystąpienia nagłej, niebezpiecznej sytuacji, powiadamiają o zdarzeniu opiekuna, także ratownika medycznego (po wykupieniu usługi teleopieka).
- przypominać o przyjęciu leków lub spożyciu posiłku (opiekun może ustawiać powiadomienia w aplikacji na swoim smartfonie, a te będą wyświetlać się na urządzeniu).
Nietrudno się domyślić, że opaska SOS jest doskonałym kołem ratunkowym, wsparciem w sytuacjach alarmowych. Na co dzień zaś zdecydowanie ułatwia życie, zapewniając spokój i poczucie bezpieczeństwa.
