Border collie – historia rasy
Psa typu “collie” w dawnych czasach wykorzystywano na farmach na granicy Szkocji oraz Anglii. Do dzisiaj zresztą bardzo wiele sprzętów związanych z rolnictwem poprzedza słowo “collie”. “Border” zaś to granica związana właśnie z miejscem występowania pierwszych owczarków w tym typie. W wielu źródłach możemy też przeczytać, że James Reid (doradca prawny oraz sekretarz Międzynarodowego Stowarzyszenia Psów Pasterskich) początkiem XX wieku wpisał nazwę Border Collie w formularzach wyżej wymienionego stowarzyszenia. Być może to właśnie oficjalny początek istnienia tej rasy. Poznajmy jednak szczegóły.
Przywołanie dokładnej historii powstania danej rasy zazwyczaj nie jest proste. Głównie opieramy się na domysłach bazując na bardzo wielu źródłach. Zresztą nie inaczej jest właśnie z rasą border collie. Historia i pochodzenie rasy nie są oczywiste. Na pewno jednak są związane z farmerstwem. Warto jednak cofnąć się jeszcze bardziej. Mówi się, że do powstania rasy border collie przyczynili się już… starożytni Rzymianie. To właśnie oni sprowadzili na Wyspy Brytyjskie piękne, duże i mocne czworonogi. A miało to miejsce nawet ok. 55 roku p.n.e.
Ciskawostki
Oczywiście psy te nie wyglądały jak dzisiejsze border collie – najprawdopodobniej przypominały nieco współczesne berneńskie psy pasterskie, a nawet specyficzne i charakterystyczne rottweilery. Psy te szybko zaczęły służyć Rzymianom do obrony inwentarza – czworonogi te sprawdzały się w tym świetnie. Tak samo jak w wypasaniu owiec, o czym nie omieszkał nie napisać w II wieku w swoich traktatach Marcus Terentius Varro.
W końcu na Wyspy przybyli Wikingowie i sprowadzili tu psy w typie szpica, które także wykorzystywano do wypasania owiec. Czworonogi te skrzyżowano ze sobą (te w typie pasterskich oraz szpice) i w ten sposób uzyskano zwierzaka mniejszych rozmiarów, który jednocześnie był bardzo sprawny oraz zwinny. Rasę tę od razu doceniono szczególnie w górzystych terenach Walii oraz Szkocji.
Początki rasy Border collie
Pierwsze zapiski na temat Border Collie (a tak naprawdę przodków tej rasy) zanotowano już w X oraz XVI wieku. Warto tutaj wspomnieć o książce “English Shepherd”, której autorem był Johannes Cains. To właśnie on opisał rasę, która dzisiaj bardzo pasuje do Working Border Collie (czyli pracujących border collie). Oczywiście z czasem wygląd psów w tym typie znacznie się zmieniał. Podobnie jak ich wartość, która ciągle rosła, a w XIX wieku stała się bardzo wysoka. A wszystko to ze względu na użytkowość tego typu psów, które z dużym powodzeniem wspierały farmerów w ich pracy. Do Ameryki i Australii border collie przybyły pod koniec XIX wieku.
Jako głównego przodka rasy określa się Old Hempa – ten urodził się w 1893 roku w hodowli Mr. Adama Telfera w Northumberland w Anglii. Old Hemp był czarno-białego umaszczenia oraz posiadał długie, proste włosy. Ważył około 20 kg. W wielu źródłach znajdziemy także inne czworonogi, które zalicza się do grona protoplastów rasy border collie. Były to psy o imionach Tommy, Sweep oraz Craig.
W 1906 roku powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie Psów Pasterskich (ISDS – International Sheep Dog Society). Na początku organizacja ta zajmowała się przede wszystkim rejestrowaniem nowych czworonogów oraz gromadzeniem informacji w temacie rodowodów, rejestrów czy metryk wszystkich pracujących owczarków.
Stowarzyszenie działa do dzisiaj i jest bardzo znane wśród miłośników rasy border collie. Oficjalnie nazwę border collie zatwierdzono w 1916 roku przez wspomnianego już Jamesa Reida, który przez długi czas piastował stanowisko sekretarza ISDS. Po II wojnie światowej psy border collie zyskiwały coraz większe zainteresowanie. Czworonogi te były doceniane za swoje cechy, a coraz więcej ludzi chciało je mieć przy swoim boku w celach towarzyskich. Dopiero w 1976 roku rasa border collie została zarejestrowana – ustalono dla niej dworzec oraz uregulowano sposób nadania tytułów.
Charakter
Border collie kojarzony jest przede wszystkim ze swoją ogromną, niespożytą wręcz energią. To zwierzak kochający ruch i trzeba mu go zapewnić bardzo dużo. Jednocześnie psiak ten odznacza się ogromną inteligencją. Trudno się zresztą dziwić – w swojej historii owczarek musiał wykazywać się szeroko rozwiniętym umysłem, by “zarządzać” stadem owiec. Mimo, że psy te nie odznaczały się dużym rozmiarem, to jednak potrafiły całkiem nieźle zdyscyplinować owce np. uderzając je w bok ciała czy dając “polecenie” szczekaniem.
Oczywiście dzisiaj border collie nie muszą nikogo dyscyplinować. Ich rolą jest przede wszystkim towarzyszenie człowiekowi i to wychodzi im naprawdę doskonale. Oczywiście nadmierna aktywność i chęć spędzania czasu z ludźmi mogą czasami być uciążliwe. Dlatego tak ważne jest to, by pies codziennie był wybiegany.
Spacery
Jeżeli planujemy mieć owczarka border collie i planujemy tylko jeden krótki spacer dziennie, to możemy się bardzo zdziwić. Pies może wówczas być nadaktywny, co wywoła duży dyskomfort i w nim samym oraz przede wszystkim u jego właścicieli. Czworonóg ten pasuje do osób, które kochają aktywność fizyczną. Warto zapewniać psu także ćwiczenia umysłowe (można je połączyć z fizycznymi, pies będzie zachwycony).
Border collie powinien mieć dostarczane jak najwięcej bodźców psychicznych oraz fizycznych, musi mieć mnóstwo zabawek. Wtedy psiak będzie po prostu w pełni szczęśliwy oraz spełniony. Naturalnie nie warto dać sobie “wejść na głowę”. Jeżeli ciągle będziemy poświęcać psu czas, a ten będzie tym samym w centrum zainteresowania, to znowu może okazać się, że jego zachowanie stanie się uciążliwe. Ta granica jest bardzo cienka, ale warto spróbować znaleźć złoty środek. Warto też udać się z psem na trening (im szybciej tym lepiej, najlepiej jeszcze w wieku szczenięcym).
Szkolenia
Border collie nie przepada jednak za tradycyjnymi szkoleniami, którego dla psa z takim charakterem będą po prostu bardzo nudne. Lepiej wybrać krótsze treningi, a bardziej intensywne. Warto dobrać odpowiednie lekcje z profesjonalistą zajmującym się szkoleniami dla psów. Zresztą w kwestii prowadzenia treningu warto zaufać szkoleniowcom, którzy będą wiedzieli jak ujarzmić psa z takim usposobieniem. Po aktywności fizycznej (np. długim spacerze połączonym z bieganiem czy po serii intensywnych zabaw) warto nie zwracać już tak dużej uwagi na psa – ten powinien zrozumieć, że po szaleństwie przychodzi czas na spokój i wyciszenie.
Usposobienie
Border collie są bardzo łagodne. Nie wykazują agresji wobec ludzi. Oczywiście mogą zdarzyć się pojedyncze psy, które wykazują mniejsze zaufanie wobec człowieka, ale zazwyczaj wynika to z ich socjalizacji, a nie charakteru samego w sobie. To psy przyjacielskie, które są wobec swojego właściciela niezwykle uległe oraz oddane. Jak wygląda relacja border collie z innymi psami? Zazwyczaj bardzo przyjaźnie.
Łagodne usposobienie
Owczarkom tego typu nie zależy na żadnych walkach – są czworonogami tolerancyjnymi, które chętnie podejmują zabawy. Najchętniej psocą ze zwierzakami, które mają podobną kondycję do nich. W tych szaleństwach kochają się zmęczyć i chcą mieć w tym równego kompana. Jeżeli jakiś czworonóg będzie dużo słabszy od niego, to border odpuści zaczepki do zabawy. Co w takim razie z podejściem do dzieci?
Tutaj mamy również bardzo pozytywne informacje – border collie sprawdzają się doskonale jako kompani dla najmłodszych. Lubią się razem bawić, są cierpliwe i nie wykazują agresji czy nawet złości wobec maluchów.
Decydując się na psa rasy border collie warto pamiętać, że jest to czworonóg, który zawsze ma na celu jak najwięcej zagonić wokół siebie. Niegdyś był przecież psem pasterskim, który zajmował się wielkim stadem ow iec. Owczarek porusza się na lekko ugiętych łapach, głowę trzyma opuszczoną nisko, a wzrok utkwiony jest na zwierzętach czy innych osobnikach, którymi akurat trzeba się zająć.
Umiejętności
Jego specyficzny wzrok działa cuda, wcale nie musi głośno szczekać. Jest niezwykle skupiony na swoim zadaniu. Warto mieć na uwadzę tę cechę szczególnie wtedy, gdy znajdujemy się blisko drogi. Może się też wystraszyć np. huku i zerwie się ze smyczy. Dlatego warto, tak jak w przypadku każdego, bardzo aktywnego psa, wyposażyć go w lokalizator GPS.
Border collie posiadają szereg przydatnych umiejętności. Trudno się dziwić, że psy te wykorzystuje się w celach ratowniczych (np. w przypadku lawin), w dogoterapii (doskonale pracują z dziećmi) czy np. przy wykrywaniu narkotyków. Owczarki te są niemal niedoścignione w psich sportach. Flyball, frisbee, a może taniec? Warto spróbować! Border collie będzie zachwycony. Uwielbia wszelkie aktywności!
Border collie – dla kogo?
Na pewno nie dla osoby, która dopiero zaczyna swoją przygodę z posiadaniem psów. Tropiciel border collie choć bardzo wdzięczny i serdeczny, jest też bardzo wymagający. Nie można być uległym wobec tego typu owczarka – w przeciwnym razie jego sposób bycia będzie po prostu bardzo uciążliwy. Właściciel border collie powinien mieć doświadczenie w wychowywaniu psa i przede wszystkim – musi być konsekwentny.
Braki w wychowaniu border po prostu wykorzysta ku nieszczęściu osoby, która będzie w jego posiadaniu. Warto też dodać, że nie jest to pies dla osoby, która nie przepada za długimi spacerami czy w ogóle aktywnością fizyczną. Najlepiej by właściciel bordera kochał sport i uprawiał go bardzo często właśnie ze swoim pupilem. Regularne, wspólne treningi to klucz do sukcesu i psa i właściciela.
Wygląd
Border collie posiada dość muskularne, mocne i atletyczne ciało. Jednocześnie to bardzo sprytny i zwinny pies. Szybki – podczas biegu łapy dorywa tylko lekko od ziemi poruszając się z bardzo dużą prędkością. Jego ciało odznacza się raczej długością niż wysokością. Wysokość w kłębie u samców wynosi ok. 55 cm. Samice są zwykle niższe i osiągają do 45 centymetrów w kłębie. Prawidłowa waga u przedstawicieli rasy border collie wynosi maksymalnie 22 kg, a zaczyna się już od 13 kg.
Standard rasy podpowiada, że sierść border collie występuje zarówno w wersji długowłosej jak i krótkowłosej. Długowłosy border posiada bardzo odznaczające się grzywę, spodnie oraz kitę. Reszta tj. przednie łapy, tylne łapy aż do podłoża włosy są krótkie. W obu przypadkach, zarówno jeśli chodzi o sierść długo jak i krótkowłosą, mamy do czynienia z grubym podszerstkiem oraz gęstym włosem tzw. okrywowym. To bardzo istotne elementy ochraniające psa przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Najczęściej spotykamy czarno-białe border collie, ale warto dodać, że mamy tutaj do czynienia z wielością barw.
Umaszczenie
Wzorzec dopuszcza właściwie wszystkie umaszczenia – warunkiem jest jednak to, że biel nie może dominować, a być jedynie dodatkiem. Inne znane umaszczenia obejmują kolory niebieski, czerwony, Blue-Merle, Red-Merle czy Lilac. Nos Bordera zależy od umaszczenia sierści. Zazwyczaj są to kolory czarny, brązowy oraz grafitowy. Głowa owczarka jest dość szeroka i posiada krótki, ale masywny pysk z ostrymi zębami. Oczy charakteryzują się owalnym kształtem i średnią wielkością.
Zazwyczaj są brązowe, chyba, że mówimy o umaszczeniu Blue-Merle wówczas oczy są po części, albo całościowo niebieskie. Uszy są średniej wielkości i mogą lekko odstawiać i być oklapnięte z przodu. Bardzo charakterystyczną częścią ciała bordera jest ogon – długi, zwisający, osadzony nisko.
Pielęgnacja
Bardzo ważne jest to, by regularnie pielęgnować sierść border collie. W tym celu szczotkujemy psa raz w tygodniu stosując do tego takie przydatne gadżety jak grzebień posiadający obrotowe zęby oraz metalową, gęstą szczotkę. Warto wyposażyć się także w tzw. filcak, który doskonale sprawdza się przy rozczesywaniu kołtunów. Kiedy pies linieje szczotkowanie trzeba wykonywać codziennie.
Zdrowie
Border collie nie należy do bardzo chorowitej rasy psów. Często występującym u tego psa schorzeniem są choroby oczu – tzw. anomalie oka collie (tzw. CEA). Choroba ta opiera się na niedorozwoju naczyniówki oka. Efektem czego jest postępujący zanik siatkówki. Dość często pojawia się także dysplazja stawów biodrowych i łokciowych oraz schorzenia neurologiczne.
Dieta
Jeżeli chcemy cieszyć się zdrowym i radosnym psem, to oprócz intensywnej aktywności fizycznej, trzeba zapewnić pupilowi oczywiście zdrową dietę. Tak naprawdę wystarczy dobrać gotowe karmy sprawdzonych producentów (dobór warto skonsultować z dietetykiem lub weterynarzem). Oczywiście możemy karmić psa także gotowanym/surowym mięsem, ale wówczas jest to o wiele trudniejsze. By podjąć się takiego żywienia należy mieć szeroką wiedzę.
Border collie powinny wraz z pożywieniem otrzymywać także składniki chroniące stawy. Trzeba też pamiętać o odpowiedniej ilości czy to gotowej czy domowej karmy. Może się bowiem okazać, że ilości te trzeba zmniejszyć, jeżeli akurat prowadzimy etap szkoleń i stosujemy dużo przysmaków. Może także dojść do odwrotnej sytuacji, tj. że będziemy musieli zwiększyć racje żywieniowe ze względu na bardzo intensywne treningi psa.
Border collie a owczarek australijski
Psy rasy border collie oraz rasy owczarek australijski są ze sobą bardzo często mylone. A przecież różnią się od siebie i to dość znacznie. Border to przede wszystkim pies lżejszy i zdecydowanie dłuższy od owczarka australijskiego. Ten drugi, choć pochodzi z Ameryki, nazywany Australijczykiem, jest zazwyczaj czworonogiem bardziej zwartym i mocniejszym.
Często też posiada szczątkowy ogon. Zazwyczaj jest maści marmurkowej, a border collie głównie umaszczenia czarno-białego. Bordery mogą być też krótkowłose w przeciwieństwie do swoich “kuzynów”. Największa różnica występuje jednak w stylu pracy. Bordery wykazują “silny wzrok”, są bardzo czujne i raczej ciche. Australijczyki zaś kochają podszczypywać i szczekać w trakcie pracy.
