Historia rasy
Historią rasy hawańczyk zajęła się Zoila Portuendo, która założyła niegdyś kubański klub hawańczyka. Twierdzi, że rozwój rasy nastąpił w okresie hiszpańskiego panowania na Kubie. To właśnie ona zapoczątkowała myślenie o dwóch rasach biszonów z Kuby. Najprawdopodobniej praprzodkiem hawańczyka był blankito e la Havana czyli tzw. “białasek z Hawany”. Dzisiaj rasa ta już nie istnieje. Rozwijała się w XVI i XVII wieku w trakcie hiszpańskiej kolonizacji. Przed “białaskiem” istniały już biszony oraz inne malutkie psy w typie, które na Kubę transportowali kupcy, piraci oraz kolonizatorzy. “Białasek”, jak potoczna nazwa wskazuje, charakteryzował się białym umaszczeniem, które było długie i wręcz jedwabiste. Sporo tych psów wracało potem do Hiszpanii wraz z jej mieszkańcami. Na Kubie jednak zostały, gdzie określano je maltańczykami. Brytyjczycy, do których też czworonogi te dotarły, mieli jednak swoją nazwę – “biali kubańczycy”. W Europie jednak stosowano nazwę “hawańczyk”, skupiając się na miejscu ich rozwoju i zdobyciu największej popularności. Wymiennie, szczególnie w późniejszym okresie, nazywano je także “hawańskimi psami jedwabistowłosymi”.
W XIX wieku zaczęła powstawać nowa rasa. Zapoczątkowali ją Europejczycy, którzy zaczęli osiadać na Kubie. Krzyżowali małe psy w typie pudla (o różnych kolorach sierści) z blankito. Tak oto zaczęła rodzić się nowa rasa psów, które były nieco większe niż swoi poprzednicy. To właśnie te czworonogi najbardziej przypominały dzisiejsze hawańczyki. Czworonogi te zyskały ogromną popularność przede wszystkich wśród zamożnych mieszkańców Kuby. Jedną ze znanych właścicielek rasy (i ogromną jej miłośniczką) była Catalina Lasa. Kobieta wygrała kilka konkursów piękności, ale słynęła także ze swojego wyjątkowego charakteru. Uwielbiała hawańczyki i z powodzeniem je hodowała. Niestety wielu mieszkańców Kuby na początku drugiej połowy XX wieku musiało zostawić swoje psy pod opieką czy to służących czy znajomych, gdyż z racji nieprzyjaznej atmosfery (panowanie Fidela Castro) wracali do Europy. W większości na pewno nie spodziewali się, że już nigdy nie zobaczą swoich czworonogów.
Pochodzenie
Międzynarodowa Federacja Kynologiczna FCI uznała psa rasy hawańczyk w 1963 roku. W 1979 roku zaś otwarto klub hawańczyka w Ameryce. Tutaj hodowla tych czworonogów rozwijała się w najlepsze, a wszystko to dzięki psom, które udało się przywieźć wielu osobom uciekającym z Kuby. Dopiero w 1991 roku zrodził się kubański klub hawańczyka, którego w 1992 roku zaliczono do kubańskiej federacji kynologicznej. W ten sposób rasa zaczęła rozwijać się w najlepsze, choć początki nie były łatwe. Próbowano podtrzymać bowiem rasę na bazie zaledwie kilkunastu psów, które ocalały. W 1996 hawańczyk został uznany przez American Kennel Club.
Dzisiaj hawańczyk cieszy się popularnością przede wszystkim w Europie, głównie w Niemczech, Holandii oraz w krajach skandynawskich. Sporym zainteresowanie rasą występuje również w Kanadzie oraz w Stanach Zjednoczonych. Wraz z rozwojem hawańczyka w latach dziewięćdziesiątych zaczęła powracać także popularność tej rasy na samej Kubie. Dzisiaj hawańczyk jest tam uznawany za rasę narodową.
A jak wygląda rozwój tej wyjątkowej rasy w Polsce? Pierwsze hawańczyki przybyły do nas dopiero w 2002 roku. Sprowadzano je z Czech. Dzisiaj w naszym kraju znajduje się zaledwie kilkaset psów tej rasy. Hodowli jednak ciągle przybywa, co może oznaczać, że popularność rasy będzie zdecydowanie rosła. Nie jest łatwo dziś kupić hawańczyka – najwytrwalszym się uda, choć prawdopodobnie będą musieli poczekać sporo czasu na swojego szczeniaka.
Wygląd
Hawańczyk to mały pies o bardzo bogatej sierści. Jego sylwetka przypomina prostokąt, a długość tułowia tylko trochę przekracza wysokość psa w kłębie. Grzbiet jest prosty, a zad wyraźnie opada. Hawańczyk nosi swój ogon wysoko, często zwinięty. Szyja jest średniej długości, a kufa się zwęża. Oczy mają kształt migdała o ciemnobrązowym kolorze. Uszy do szpica, lekko opadające. Wg wzorca najbardziej pożądane jest pełne uzębienie, ale dopuszcza się także brak P1 oraz M3. Wysokość w kłębie wynosi maksymalnie 20 centymetrów. Wzorzec nie określa dokładnej masy ciała. Zazwyczaj hawańczyk waży w okolicach 7 kilogramów (maksymalnie, zdarzają się także pieski 5-kilogramowe).
Usposobienie hawańczyka
Hawańczyk pod względem charakteru oraz usposobienie przypomina psy z grupy biszonów, do których zaliczamy bolończyki, maltańczyki czy psy rasy bichon frise. Kubański czworonóg jest bardzo przyjazny i radosny – typowe usposobienie psa do towarzystwa. Uwielbia swojego właściciela oraz całą swoją rodzinę. Nie przepada za tym, aby przebywać sam w domu, co nie oznacza, że nie można go zostawiać, gdy wychodzimy do pracy. Trzeba jednak poświęcać mu sporo czasu, skupiając się także na odpowiednim wychowaniu. Hawańczyk jest bowiem bardzo odważnym i nieco upartym psem. Może wykazywać się mocnym charakterem, dlatego tak istotna jest konsekwencja w jego wychowaniu. Jeżeli pozwolimy mu na pewne ustępstwa, będzie chciał coraz więcej. Dlatego od samego początku trzeba mieć do niego „twardą rękę”, co absolutnie nie oznacza, że można wobec niego stosować jakąkolwiek agresję czy to psychiczną czy fizyczną (zresztą nie jest to dopuszczalne w przypadku każdej rasy).
Hawańczyk uwielbia aktywność fizyczną, przede wszystkim zabawę ze swoimi domownikami. Warto mieć na uwadze, że trzeba będzie poświęcić im sporo czasu w tej kwestii. Nie ma problemu, by pies spędzał czas z dziećmi – hawańczyki są bardzo przyjazne i otwarte, co nie zmienia faktu, że jakiekolwiek wspólne aktywności z najmłodszymi powinny mieć miejsce pod nadzorem dorosłych. Mogą zdarzać się osobniki dość nieśmiałe – wówczas trzeba będzie wykazać się większą cierpliwością, by pies się do nas przekonał. Zazwyczaj jednak dość szybko akceptują gości, co nie zmienia faktu, że posiadają zdolności stróżujące. Gdy ktoś niepożądany będzie chciał wtargnąć na naszą posesję, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że zwierzak da o tym znać głośnym ujadaniem.
Pies domowy
Hawańczyk doskonale nadaje się do mieszkania z innymi psami. Raczej nie wykazuje się agresją, a z innym czworonogiem jest w stanie szybko się zaprzyjaźnić. Trzeba zapewniać hawańczykowi także aktywności na zewnątrz. Długie spacery połączone z zabawą będą na pewno doskonałą opcją. Hawańczyk raczej nie wykazuje skłonności do ucieczek. Nie zmienia to jednak faktu, że jest to pies bardzo energiczny i dość ciekawski. Dlatego lepiej nauczyć go komend przywołujących. Warto wyposażyć go także w lokalizator GPS. W razie ucieczki czy zaginięcia będziemy mogli szybko i łatwo zlokalizować, gdzie akurat znajduje się nasz czworonóg.
Hawańczyki są dość inteligentne – dlatego proces wychowania oraz szkolenia może zakończyć się dużym sukcesem. Lubią się uczyć i chętnie przyjmują w związku z tym nagrody. Ciekawostkę może stanowić fakt, iż hawańczyki niegdyś… pracowały w cyrkach. Dzisiaj także łatwo uczą się nowych sztuczek, wykonując je głównie po to, by zwracać na siebie uwagę domowników. Uwielbiają być w centrum zainteresowania! Hawańczyki nierzadko wykorzystywane są w psich sportach takich jak flyball czy agility. Mogą także spełniać się jako psy terapeutyczne. Zresztą nierzadko stanowią także towarzystwo dla osób niesłyszących.
Czy hawańczyki mogą mieszkać na małej powierzchni w bloku? Raczej tak. Oczywiście lepiej odnajdą się, jak wiele innych psów, w domu z ogrodem. Nie zmienia to jednak faktu, że nie mogą nocować na zewnątrz. Powinny przebywać w domu (najchętniej spałyby ze swoimi właścicielami w łóżku). Raczej nie hałasują (wyjątkiem mogą być wspomniani już intruzi) i nie niszczą mieszkania, chyba, że będą bardzo znudzone. Podczas naszej nieobecności warto zostawić im zabawki. Uwielbiają wszelkie akcesoria do zabawy, więc warto by stanowiły ważną część wyprawki dla czworonoga tej rasy.
Zdrowie
Duże zainteresowanie hawańczykiem wynika także z jego długowieczności i raczej stałego zdrowia. Oczywiście tak jak inne psy, tak i te czworonogi dopadają różnorakie schorzenia, niemniej jednak nie są to typowo chorowite psy. Czasem hawańczyki dopadają choroby oczu, takie jak np. zaćma. Nierzadko pojawiają się również schorzenia serca i bardziej ortopedyczna przypadłość, typowa dla ras miniaturowych, wypadanie rzepki kolanowej. W polskich hodowlach coraz częściej kontroluje się szczenięta, badania jednak wciąż nie stanowią wymogu. Jeżeli jednak zdecydujemy się na zakup hawańczyka, to warto zapytać, czy rodzice psa byli przebadani i jeśli tak to pod kątem jakich chorób. Hawańczyk, ku uciesze swoich właścicieli, zaliczany jest do psów długowiecznych. Dożywa nawet 15 lat (sprawdź ile żyją psy).
Odżywianie
Żywienie hawańczyka nie jest problematyczne. To psiaki, które uwielbiają jeść, co może oczywiście też rodzić problemy z nadwagą. Niektóre psy, z racji swojej inteligencji, mogą z czasem zacząć wybrzydać (szczególnie gdy damy im wybór). Dlatego nie ma sensu dokarmiać psa – powinien jeść głównie pełnowartościową, zbilansową karmę najlepiej dostosowaną do konkretnego czworonoga przez dietetyka zwierzęcego. Smaczki oczywiście wchodzą w grę, ale bardziej podczas treningów (nagrody). Trzeba pamiętać o tym, aby przysmaki zawsze były wliczone w dobowy bilans kaloryczny. Sporo hodowców stosuje u hawańczyków dietę BARF, czyli tę najbardziej zbliżoną do naturalnego odżywiania psa (kości, mięso, warzywa). Taki sposób żywienia może okazać się strzałem w dziesiątkę – trzeba jednak wiedzieć jak to robić. Jeżeli nie czujemy się kompetentni i nie mamy czasu i ochoty wgłębiać się w zawiłości tego typu diety, to warto pozostać przy gotowej karmie, która powinna pochodzić od sprawdzonych producentów (a to na pewno nie oznacza, że będzie tania).
Hawańczyk – pielęgnacja sierści
Hawańczyk to pies długowłosy, dlatego wymaga bardzo dokładnego wyczesania, najlepiej dwa razy w tygodniu. Jeżeli pominiemy ten istotny etap pielęgnacji, to możemy spodziewać się, że po krótkim czasie włos będzie… nie do odratowania. Może się okazać, że czesanie będzie wymagało większej częstotliwości. Wszystko zależy od konkretnego osobnika – jeden hawańczyk będzie miał bardziej wymagającą sierść, a jeden mniej. Czasem hawańczyk posiada niezwykle gęstą, wełnistą wręcz, kręconą sierść, która musi być wyczesywana bardzo często. Po kąpieli za każdym razem czworonoga trzeba wysuszyć. U hawańczyków włosy wchodzą do oczu – dlatego można je krótko strzyc. Często należy kontrolować także uszy. Jeżeli nie czujemy się na siłach, warto skonsultować tę kwestię z weterynarzem. U psów tego typu może bowiem często dochodzić do bardzo bolesnych i nieprzyjemnych zapaleń.
Warto dodać, że hawańczyk to pies, który prawdopodobnie sprawdzi się u alergików. Typ szaty rzadko wywołuje przykre dolegliwości takie jak katar czy uczulenia skórne. Nie zmienia to faktu, że jeżeli mamy silne alergie na zwierzęta, to warto zweryfikować, czy i hawańczyk nas nie uczuli. Można najpierw odwiedzić hodowlę, by sprawdzić czy pojawiają się objawy.
Przygotowanie do wystawy
Nie wszyscy właściciele hawańczyków decydują się na wystawianie swoich czworonogów. Niektórzy jednak robią to z pasji, niektórzy z chęci przeżycia nowej przygody, a niektórzy z zawodu. Gdy podejmiemy taką decyzję, musimy liczyć się z tym, że hawańczyk może być wymagający w pielęgnacji, która w przypadku wystaw musi przebiegać na odpowiednim poziomie. Najważniejsze w tym procesie jest to, by wypracować zdrowy, mocny włos. Niektóre psy są posiadaczami bardzo dobrej jakości sierści, niektóre mniej. W każdym przypadku jednak kluczowe jest to, jak będziemy ten włos prowadzić. Systematyczna pielęgnacja z zastosowaniem profesjonalnych, skutecznych kosmetyków to podstawa. Kolejna kwestia – właściwa ochrona włosa. Wychodząc z psem na spacery, które przecież ten czworonóg z natury uwielbia, trzeba go zabezpieczać tzw. siatką leśną. To specjalistyczne ubranko, które będzie chroniło szatę przed szkodliwym działaniem liści, gałązek itd. W zimie poleca się specjalny kombinezon, który będzie stanowił zabezpieczenie przed przyklejającym się śniegiem. W przypadku dostania się do sierści liści czy śniegu, trzeba natychmiast usuwać ciała obce, by pies nie zaczął sam sobie ich wygryzać.
Wystawowy hawańczyk powinien być także regularnie kąpany i natychmiast po zabiegu szczotkowany. Gdy włos rośnie, to tym bardziej jest podatny na plątanie. Dlatego zaleca się spinanie kitek frotkami (albo gumkami do papilotów). Tuż przed wystawą konieczna jest kąpiel, dokładne wysuszenie a wcześniej nałożenie na sierść odżywki.
Hawańczyk – dla kogo ta rasa?
Hawańczyk powinien bez problemu sprawdzić się u osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z posiadaniem psa. To czworonóg o przyjaznym charakterze. Będzie spełniał swoją towarzyską rolę zarówno u rodzin z dziećmi, jak i osób samotnych czy par bezdzietnych. Nie trzeba mieć jakichś specjalnych umiejętności czy cech, by być dobrym właścicielem hawańczyka. Mimo, że z zasady hawańczyki są mało chorowite, to trzeba jednak mieć na uwadze fakt, że w dzisiejszych czasach posiadanie zwierzęcia domowego (szczególnie psa) to dobro luksusowe. Nawet jeśli nasz pupil będzie funkcjonował w dobrym zdrowiu, to należy nastawić się na koszty, choćby związane z dobrą karmą czy regularnymi badaniami weterynaryjnymi. Oczywiście warto mieć na uwadze także to, że pies jest energiczny i potrzebuje sporo ruchu. Dlatego warto zabierać czworonoga na długie spacery, a w domu bawić się nim np. z użyciem gadżetów.
