Nadciśnienie tętnicze to choroba układu krążenia, dla której charakterystyczne jest podwyższone ciśnienie krwi. W jej przebiegu wartości ciśnienia tętniczego przekraczają górną granicę normy i wynoszą 140/90 mm Hg lub więcej. Jakie są jej przyczyny i objawy? Na czym polega leczenie?
Co to nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze to choroba cywilizacyjna i schorzenie układu krążenia krwi, istotą którego jest stale podwyższone ciśnienie tętnicze, zarówno skurczowe (tzw. górne), jak i rozkurczowe (tzw. dolne). Inne nazwy tej jednostki chorobowej to hipertonia, hipertensja. Stosuje się także skróty: HA (od łac. hypertonia arterialis) i AH (od ang. arterial hypertension).
Zgodnie z obowiązującą klasyfikacją ciśnienia tętniczego za prawidłowe uznaje się ciśnienie 120–129/80–84 mm Hg. Kiedy mówi się o nadciśnieniu tętniczym? Rozpoznaje się je, gdy wartości przekraczają górną granicę normy, to jest 140/90 mm Hg.
Wyróżnia się trzy stopnie nadciśnienia tętniczego:
- nadciśnienie tętnicze I stopnia, w którym ciśnienie waha się w przedziale 140–159/90–99 mmHg,
- nadciśnienie tętnicze II stopnia, w którym ciśnienie waha się w przedziale 160–179/100–109 mmHg,
- nadciśnienie tętnicze III stopnia, w którym ciśnienie jest wyższe niż 180/110 mmHg.
Przyczyny nadciśnienie tętniczego
Jakie są przyczyny nadciśnienia tętniczego? To zależy od charakteru choroby. Wyróżnia się bowiem nadciśnienie pierwotne (samoistne) i nadciśnienie wtórne, zwane też objawowym.
W większości przypadków nadciśnienia ma charakter pierwotny. Jego etiologia nie została ustalona. Według specjalistów duże znaczenie mają czynniki genetyczne, ale i środowiskowe. Tym samym na jego podwyższone wartości może wpływać otyłość, zwłaszcza tzw. otyłość brzuszna (zwiększenie obwodu brzucha), stres psychiczny, nadmierne spożycie soli czy siedzący tryb życia. Nie bez znaczenia jest fizjologiczny proces starzenia się organizmu.
Nadciśnienie tętnicze o charakterze wtórnym ma związek z zaburzeniami różnych narządów. Jest objawem innej choroby, która dotyczy gruczołów dokrewnych, nerek czy tarczycy (zwłaszcza nadczynność, czasami niedoczynność).
Nadciśnienie tętnicze – objawy
Nadciśnienie tętnicze najczęściej przez wiele lat nie wywołuje żadnych dolegliwości i objawów. To dlatego, gdy nie jest kontrolowane, często wykrywa się je późno, kiedy choroba jest zaawansowana, a i gdy dochodzi do powikłań.
Symptomami wskazującymi na zbyt wysokie ciśnienie może być ból głowy (często zlokalizowany na karku, pojawiający się bardzo wcześnie rano), zaburzenia snu lub łatwe szybkie męczenie się, dezorientacja lub senność, zawroty głowy lub dzwonienie w uszach, palpitacje, krwotoki z nosa, drętwienie lub mrowienie rąk i stóp.
Ciężkie nadciśnienie tętnicze może być niebezpieczne. Zdarza się, że prowadzi do zawału lub niewydolności serca, przerostu mięśnia sercowego, pogorszenia wydolności nerek, rozwoju zmian miażdżycowych, udaru mózgu. Może również uszkadzać narządy (tzw. powikłania narządowe nadciśnienia tętniczego).
To dlatego tak ważne jest, aby ciśnienie krwi kontrolować, a gdy pojawią się problemy, podjąć terapię. Nadciśnienie tętnicze niewykryte lub nieleczone może być groźne.
Kiedy i jak rozpoznaje się nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się na podstawie nieprawidłowych kilku pomiarów. Jeden to zdecydowanie za mało.
Do badań zalecanych w diagnostyce hipertonii należą: EKG, echokardiogram, a także badanie dna oka, RTG klatki piersiowej, USG brzucha i tętnic szyjnych. Ważne są także badania laboratoryjne: morfologia krwi, glukoza na czczo, poziom sodu i potasu, kwas moczowy, kreatynina, lipidogram, stężenie wapnia, CRP czy test obciążenia glukozą. Odpowiednie badania zleca kardiolog.
Nadciśnienie tętnicze – jak leczyć?
Leczenie nadciśnienia tętniczego zależy od wartości ciśnienia krwi i stanu zdrowia osoby się z nim zmagającej. Początkowo zalecenia obejmują modyfikację stylu życia. Kluczowe jest wprowadzenie odpowiedniej diety oraz aktywności fizycznej. Konieczne bywa także przyjmowanie leków obniżających ciśnienie. O ich wyborze decyduje lekarz.
Osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze powinny o siebie dbać:
- utrzymywać optymalną wagę ciała, czasem schudnąć. Obwód brzucha nie może bowiem przekraczać 80 cm u kobiet i 94 cm u mężczyzn,
- zmienić dietę na śródziemnomorską lub DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension).
W odżywianiu osób zmagających się z nadciśnieniem tętniczym kluczowe jest ograniczanie spożycia tłuszczów zwierzęcych, jedzenie pełnoziarnistego pieczywa i makaronu, gruboziarnistych kasz i brązowego ryżu, zwiększenie udziału warzyw i owoców w diecie (zwłaszcza świeżych i zasobnych w potas. To pomidory, banany, fasola, szpinak), a także konsumowanie ryb. Ważny jest również nabiał: chude sery i jogurty, także białko jajek, orzechy włoskie i migdały,
- ograniczyć spożycie soli kuchennej, unikać produktów konserwowanych związkami sodu. Bardzo ważne jest, by pamiętać, że dopuszcza się konsumpcję mniej niż łyżeczki soli dziennie,
- rzucić palenie, ograniczyć spożycie alkoholu,
- dbać o regularną aktywność fizyczną. Szczególnie polecane są spacery, marsze, pływanie czy jeżdżenie na rowerze. Najlepiej działa wysiłek o umiarkowanej intensywności podejmowany codziennie i kontynuowany przez 30–45 minut.
Nadciśnienie tętnicze jest chorobą, którą trzeba nie tylko leczyć, ale i monitorować (stąd ważne są regularne pomiary ciśnienia krwi i pulsu). To umożliwia efektywną terapię (czasem konieczna jest np. zmiana dawkowania leku), a co za tym idzie cieszenie się dobrym zdrowiem oraz samopoczuciem. Co nie mniej ważne, trzymanie ręki na pulsie pozwala zapobiegać niebezpiecznym powikłaniom.
Dowiedz się więcej o zdalnej opiece nad seniorem
