Wiedza, jakie są pierwsze objawy udaru i jak reagować, może uratować życie. Zasadnicze znaczenie dla dalszego leczenia ma bowiem szybka reakcja i przetransportowanie pacjenta do szpitala w czasie nie dłuższym niż 3 godziny od wystąpienia charakterystycznych symptomów. Im dłużej udar pozostaje nieleczony, tym większe jest ryzyko uszkodzenia mózgu i niepełnosprawności.
Jakie są pierwsze objawy udaru?
Udar mózgu to niewydolność krążenia krwi i stan bezpośredniego zagrożenia życia, który wywołuje zamknięcie jednego z naczyń krwionośnych doprowadzających krew do mózgu lub jego pęknięcie oraz wylew krwi.
Ze względu na przyczyny udaru, wyróżnia się trzy rodzaje udarów. To:
- udar niedokrwienny, do którego dochodzi w konsekwencji zamknięcia tętnicy i ograniczenia dopływu krwi do mózgu. Stanowi około 80% przypadków,
- udar krwotoczny występujący wskutek krwotoku śródmózgowego lub podpajęczynówkowego,
- udar żylny będący konsekwencją zakrzepicy zatok żylnych mózgowia.
Objawy udaru to:
- krótkotrwała utrata przytomności,
- paraliż lub osłabienie jednej strony ciała,
- bełkotliwa mowa, kłopoty z mówieniem i rozumieniem tego, co mówią inni,
- problemy z widzeniem,
- brak orientacji w czasie i miejscu, nierozpoznawanie najbliższych, zaburzenia świadomości,
- zaburzenia równowagi, kłopoty z chodzeniem, utrata koordynacji ruchowej,
- nagły i silny ból głowy.
Wszystkie zwiastuny udaru występują nagle, a ich nasilenie jest indywidualnie zróżnicowane. Zdarza się jednak, że pierwsze objawy przedudarowe to osłabienie i nagłe zmęczenie. Mogą się także pojawić nietypowe objawy udaru, takie jak wymioty (nawet na kilka dni przed udarem). Inni dostrzegają ciche oznaki udaru, takie jak chwilowa utrata kontroli mięśni, zaburzenia pamięci, nagłe zmiany nastroju. U większości ludzi udaru nie poprzedza jednak żaden sygnał ostrzegawczy.
Pierwsze objawy udaru – jak reagować?
Możliwości leczenia udaru mózgu są ściśle uzależnione nie tylko od szybkiego wykrycia objawów, ale i pierwszej pomocy oraz czasu, w jakim pacjent dotarł do szpitala.
Co robić w przypadku udaru? Przede wszystkim pamiętaj, że najważniejszy jest czas. Liczy się każda minuta. W przypadku udarów mózgu tak zwana „złota godzina udarowa” wynosi od 3 do 6 godzin. O powodzeniu leczenia decydują pierwsze godziny od wystąpienia objawów.
Jeśli podejrzewasz udar mózgu, nie czekaj licząc na to, czy objawy ustaną. Natychmiast zadzwoń pod numer alarmowy 112 lub na pogotowie ratunkowe 999. Leczenie możliwe jest tylko w warunkach szpitalnych.
Po wezwaniu pogotowia:
- w przypadku braku utarty przytomności ułóż chorego w wygodnej pozycji (tułów musi być lekko uniesiony),
- w przypadku chorego nieprzytomnego ułóż go w pozycji bocznej bezpiecznej i obserwuj, czy oddycha. Gdy chory straci przytomność i nie oddycha, rozpocznij resuscytację krążeniowo oddechową do czasu przyjazdu służb medycznych lub odzyskania przytomności.
Zdarza się, że dochodzi do mikroudaru (znany także jako mini udar). Wówczas niedrożność tętnicy mózgowej jest tymczasowa, mija samoistnie, nie pozostawiając skutków ubocznych.
Dlaczego trzeba wiedzieć, jakie są objawy udaru i jak reagować?
Możliwości leczenia udaru mózgu w dużej mierze zależą od czasu, dlatego tak ważnym jest, aby być wyczulonym na pierwsze objawy i jak najszybciej zareagować.
Udary mózgu stanowią zagrożenie zdrowia i życia. Wiążą się z nimi różne konsekwencje: problemy z mówieniem lub pisaniem, kłopot oraz problemy z pamięcią, paraliż ciała. Trzeba także pamiętać, że:
- co roku w Polsce udaru doznaje około 70 000 osób. Dane statystyczne prezentowane przez Światową Organizację Zdrowia wskazują, że rocznie na udar mózgu zapada około 15 milionów osób na świecie,
- ryzyko wystąpienia udaru znacząco wzrasta wraz z wiekiem, w populacji osób pomiędzy do 44 r.ż. ryzyko udaru wynosi 0,8%, zaś powyżej 65 r.ż. wzrasta do 8,1%. Jednak uwaga! Z roku na rok rośnie liczba osób, których udar dotyka w coraz młodszym wieku,
- udary mózgu stanowią trzecią najczęstszą (zaraz po chorobach serca i nowotworach) przyczynę zgonów w krajach wysoko rozwiniętych oraz główną przyczynę niepełnosprawności u osób dorosłych.
Ile się żyje po udarze mózgu? Według danych WHO około 70% osób, które przeszły udar, jest w stanie przeżyć kolejne 10 lat.
Jak zapobiegać udarom mózgu?
Ponieważ udaru najczęściej doświadczają osoby, które nie kontrolują stanu zdrowia, nie dbają o siebie i nie leczą chorób przewlekłych, aby zapobiegać poważnym incydentom kardiologicznym, należy starać się im zapobiegać. Co robić?
Kluczowe jest, by wiedzieć, że do najczęstszych przyczyn udaru należy:
- miażdżyca, wysokie ciśnienie krwi, cukrzyca, choroby serca, wysoki poziom cholesterolu LDL lub trójglicerydów (co przyczynia się do miażdżycy i stwardnienia tętnic), migreny z aurą, dyslipidemia (co powoduje zaburzenia gospodarki lipidowej), otyłość, bezdech senny,
- nieodpowiednia dieta, brak aktywności fizycznej, przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, przewlekły stres, palenie i nadużywanie alkoholu.
Kolejny krok to modyfikacja stylu życia. Należy zdrowo się odżywiać (wdrożyć dietę dla serca), być aktywnym fizycznie, unikać stresu i dbać o odpoczynek, regenerujący sen i relaks.
Nie mniej ważne jest, by wykonywać zlecone przez lekarza badania kontrolne, a i konsultować się ze specjalistami. Dobrą praktyką jest codzienne mierzenie ciśnienia tętniczego krwi. Nie jest to trudne. Wystarczy posiadać ciśnieniomierz lub opaskę SOS (np. Locon Life czy Locon Life Plus).
Opaska SOS to niewielkie, nowoczesne urządzenie noszone na nadgarstku, które nie tylko pozwala mierzyć podstawowe parametry (ciśnienie krwi, tętno, także saturacja i temperatura ciała w przypadku bardziej zaawanasowanego urządzenia z wyświetlaczem — Locon Life Plus), ale i ma wbudowany telefon, czujnik upadku i przycisk SOS. Pozwala ponadto na lokalizację użytkownika i opiekę zdalną sprawowaną zarówno przez bliskich, jak i ratownika medycznego (usługa Teleopieka). To nie tylko zapewnia spokój i daje poczucie bezpieczeństwa, ale i pozwala zapobiegać wielu groźnym sytuacjom, na przykład w przypadku wystąpienia incydentu kardiologicznego, takiego jak udar mózgu czy zawał serca (ale także bardzo wysokie ciśnienie tętnicze).
