Choroby wieku starczego to dolegliwości, które pojawiają się u seniorów i obejmują zarówno schorzenia somatyczne, jak i te, związane z psychiką. Zaliczamy do nich m.in. chorobę Parkinsona, Alzheimera, cukrzycę, reumatyzm, miażdżycę, czy osteoporozę. Czym charakteryzują się dane schorzenia, na co zwrócić szczególną uwagę, kiedy się pojawiają i jak sobie z nimi radzić? Wszystkiego dowiesz się z naszego artykułu.
Choroby wieku starczego – z czego wynikają?
Wraz z upływem lat, człowiek staje się coraz bardziej podatny na różnego rodzaju schorzenia, typowe dla wieku starczego. Organizm jest coraz mniej odporny, układ immunologiczny działa coraz gorzej, a sam człowiek trudniej przystosowuje się do zmian, jakie zachodzą w jego ciele. Wpływ na pojawienie się różnego rodzaju dolegliwości ma oczywiście nie tylko wiek, ale także genetyka, czynniki środowiskowe i tryb życia. Otyłość, stres, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, ciężkostrawna dieta, czy brak ruchu przyczyniają się do szybszego pojawienia się chorób wieku starczego. Oczywiście schorzenia takie jak cukrzyca, Alzheimer, miażdżyca, Parkinson, depresja, czy osteoporoza mogą pojawiać się u młodszych osób, prawda jest jednak taka, że najczęściej chorują na nie ludzie starsi.
Objawy chorób wieku starczego
Starzenie się jest procesem biologicznym, który oczywiście dzięki nowoczesnym metodom można opóźniać, nie można go jednak całkowicie zatrzymać. Spadek funkcji układu hormonalnego i nerwowego obniża metabolizm, wpływa na zmniejszenie siły mięśni. Uniemożliwia także tak szybkie przewodzenie impulsów nerwowych, jak w przypadku osób młodych. Utrata kolagenu, masy mięśniowej i tkanki kostnej, spowolnienie ruchowe, czy pogorszenie ostrości wzroku i słuchu. To tylko niektóre z charakterystycznych objawów chorób wieku starczego. Efektem wszystkich tych zmian są choroby wieku starczego. Zaczynają pojawiać się one najczęściej u osób między 60, a 65. rokiem życia.
Alzheimer
Alzheimer bardzo często bywa utożsamiany z demencją. Trzeba jednak wiedzieć, że otępienie starcze jest jedynie jednym z objawów tej choroby. Pierwszymi symptomami Alzheimera są zaburzenia pamięci świeżej, problem z mową, zaburzenie funkcji poznawczych, czy wzrokowo-przestrzennych. Rozpoznanie schorzenia w początkowej jego fazie jest trudne i wymaga przeprowadzenia szeregu szczegółowych badań. Natomiast z biegiem czasu, kiedy choroba się rozwija, i przechodzi w zaawansowane stadium, zaniki pamięci właściwie całkowicie uniemożliwiają choremu prawidłowe funkcjonowanie.
Na czym polega choroba Alzheimera? Wynika ona z faktu, iż na skutek odkładania białek o patologicznej strukturze, dochodzi do zwyrodnienia mózgu, a w konsekwencji śmierci neuronów i produkowanych przez nie substancji przekaźnikowych. Ryzyko zachorowania zwiększa się, kiedy dana osoba cierpi na cukrzycę typu II, niewydolność serca i nadciśnienie, a także, kiedy nie jesteśmy aktywni fizycznie. Według raportu NIK obecnie w Polsce na Alzheimera cierpi nawet pół miliona osób.
Demencja starcza
Demencja, inaczej nazywana otępieniem starczym, to kolejny przykład choroby wieku starczego. Często utożsamiana jest ona z Alzheimerem, jednak nie tylko Alzheimer jest jej przyczyną. Otępienie może być także wynikiem takich schorzeń jak Parkinson, czy choroba Huntingtona. Objawia się dużymi wahaniami nastroju, depresją, agresją, urojeniami, problemami z pamięcią i koncentracją, zaburzeniami snu, mowy, czy brakiem właściwej oceny sytuacji. Chory wymaga stałej opieki i pomocy ze strony najbliższych oraz lekarzy specjalistów.
Choroba Parkinsona
Parkinson to choroba układu nerwowego, która najczęściej objawia się drżeniem kończyn (zazwyczaj jedna ręka lub jedna noga) i zaburzeniami mowy. Polega na zaniku komórek dopaminergicznych, co w konsekwencji prowadzi do zwyrodnień struktur mózgu i występowania charakterystycznych symptomów. Do postawienia prawidłowej diagnozy konieczne jest przeprowadzenie serii badań. Oprócz drżenia spoczynkowego (czyli w momencie, kiedy chory nie wykonuje żadnej czynności), do jej objawów zalicza się sztywność mięśniowa (ból i dyskomfort podczas wykonywania ruchów), spowolnienie ruchowe i niestabilność postawy. Niestety choroby Parkinsona nie da się wyleczyć, ale przy wczesnym wykryciu i odpowiednim doborze leków, można z powodzeniem hamować jej rozwój. Chory powinien być pod opieką neurologa, czy neurochirurga. Dobrze jest skonsultować się także z fizjoterapeutą, który dobierze odpowiednie ćwiczenia. Kiedy choroba jest już mocno rozwinięta, chory potrzebuje wsparcia i opieki najbliższych. Dopóki jednak dobrze się czuje, nie ma przeciwwskazań, by nadal pracował i pozostawał aktywny. Wszystko jednak musi być konsultowane ze specjalistami.
Cukrzyca
Do chorób wieku starczego zalicza się także cukrzyca, w szczególności typu 2 (nie zawsze wymagająca leczenia insuliną, ale wiążąca się z potrzebą zmiany stylu życia chorego). Dotyka ona nawet 40% osób po 65. roku życia. Związana jest ona z procesem starzenia się organizmu. Ogromny wpływ mają na nią czynniki środowiskowe, takie jak nieodpowiednia dieta i brak aktywności fizycznej. Siedzący tryb życia, a co za tym idzie, brak ruchu, niestety najczęściej prowadzą do przyrostu tkanki tłuszczowej (pamiętajmy, że u osób chorych metabolizm zwalnia), a to z kolei jeszcze bardziej zaburza produkcję insuliny. Wyjątkowo ważną kwestią, której nie można pominąć w przypadku cukrzycy, jest regularne badanie poziomu cukru we krwi. Cukrzyca to choroba wyniszczająca organizm, dlatego jak najszybciej należy ją zdiagnozować i wdrożyć odpowiednie leczenie. Jakie są jej pierwsze objawy? Niepokój powinno wzbudzić częste uczucie pragnienia i towarzyszące uczucie apetytu. Należy zwracać uwagę na częste korzystanie z toalety, suchość w ustach, zaburzenia widzenia, czy utrzymujące się uczucie zmęczenia i senność.
Osteoporoza
Jeżeli chcemy dokładnie poznać choroby wieku starczego, nie możemy zapominać o osteoporozie, która jest konsekwencją starzenia się układu szkieletowego. Jest to zjawisko nieuchronne, związane z wiekiem. Schorzenie polega na obniżeniu wytrzymałości kości i prowadzi do zwiększenia ich łamliwości. Wszyscy zapewne wiemy, jak niebezpieczne mogą być tego typu urazy spowodowane osteoporozą dla osób w podeszłym wieku – szacuje się, że po złamaniu kości udowej, aż 20% chorych umiera w ciągu kolejnych sześciu miesięcy, a 50% w ciągu następnego roku. Stan kości dodatkowo pogarsza zła dieta z niewystarczającą ilością wapnia, witaminy D i białka, leki steroidowe oraz brak aktywności fizycznej. Nie bez wpływu pozostają czynniki genetyczne. Osteoporoza najczęściej dotyka osób po 70. roku życia.
Nadciśnienie tętnicze
Według statystyk nadciśnienie tętnicze jest najczęstszą chorobą układu krążenia. Dotyczy 30% Polaków po 60 roku życia i aż 75% osób, które mają 65 lat i więcej. Należy ono do schorzeń sercowo-naczyniowych, a częstość jego występowania rośnie wraz z wiekiem. Nadciśnienie tętnicze wiąże się z procesami, które zachodzą w naczyniach tętniczych w miarę upływu lat. Z wiekiem bowiem, w ludzkim organizmie dochodzi do zaburzeń regulacji wydalania sodu oraz zwiększenia sztywności naczyń. Najczęściej wymieniane czynniki ryzyka, to oczywiście otyłość, nieodpowiedni tryb życia, genetyka i uwarunkowania środowiskowe, przewlekłe choroby nerek, zwężenie aorty, brak ruchu i choroba niedokrwienna serca.
Nowotwory
Osoby powyżej 65. roku życia stanowią ponad 60% chorych na nowotwory. Najczęściej występującymi schorzeniami są w ich przypadku rak płuc (głównym czynnikiem ryzyka jest palenie papierosów), rak jelita grubego, prostaty (u mężczyzn) i piersi. Seniorzy częściej chorują także na raka nerek, przełyku, trzustki i żołądka, a kobiety po menopauzie na raka szyjki macicy i jajnika. Oczywiście nie ma jednoznacznej odpowiedzi, z czego wynikają te nowotwory. Zazwyczaj składa się na to wiele czynników – uwarunkowania genetyczne, tryb życia, higiena, czy czynniki środowiskowe. W tym przypadku bardzo ważną rolę odgrywa profilaktyka – wcześnie wykryte zmiany z powodzeniem mogą zostać wyleczone. Rozwojowi nowotworu sprzyja także nieprawidłowa dieta – zbyt dużo cukru, tłuste potrawy, nadużywanie alkoholu mogą prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem.
Miażdżyca
Miażdżycą nazywamy przewlekły stan zapalny, który obejmuje średnie i duże tętnice w organizmie człowieka. Stwardnienie i zwężenie naczyń krwionośnych może być śmiertelnie niebezpieczne, ponieważ naczynia przestają dostarczać krew tkankom, które w konsekwencji obumierają. Wpływ na schorzenie mają przede wszystkim otyłość, ciężkostrawna, niezdrowa dieta bogata w przetworzone tłuszcze i wysoki poziom cholesterolu LDL. Miażdżyca może spowodować udar mózgu, zawał serca i chorobę wieńcową. Rozwija się latami poprzez odkładanie się lipidów w ścianach naczyń. W przypadku choroby należy niezwłocznie wdrożyć leczenie zalecone przez specjalistę i zmienić tryb życia.
Depresja
Obniżony nastrój, utrata zainteresowań i nieuzasadniony smutek. Ból mięśni, bezsenność, brak apetytu i energii, ciągłe zmęczenie i poczucie wyobcowania – depresja może dotknąć osobę w każdym wieku. Co ciekawe, u seniorów objawia się jednak nieco inaczej, niż u młodszych osób. Bliscy często mylą objawy depresji ze starzeniem się. Nie powinno się ich jednak bagatelizować, gdyż nieleczona może prowadzić nawet do podejmowania prób samobójczych. Najczęstszą jej przyczyną jest samotność – starsze osoby często czują się niechciane i niepotrzebne. Leży Ci na sercu dobro i zdrowie bliskiego seniora? Upewnij się, czy jego inne niż zwykle samopoczucie nie ma związku właśnie z tym schorzeniem i udziel mu ewentualnego wsparcia i pomocy.
Choroby zwyrodnieniowe
Choroby wieku starczego to także wszelkie choroby zwyrodnieniowe. W ich przypadku bardzo dużą rolę odgrywają uwarunkowania genetyczne. Nieprawidłowa budowa stawu wynikająca z degradacji tkanek, może prowadzić nie tylko do stanów zapalnych stawów, ale także do uszkodzenia chrząstek. Choroby zwyrodnieniowe obniżają jakość życia chorego. Do czynników ryzyka zaliczamy otyłość i nadmierne przeciążenie stawów spowodowane uprawianiem sportów wyczynowych. Istotne są też wady wrodzone i wiek powyżej 50 lat.
Opieka nad chorymi
Niezależnie od tego, na jakie choroby wieku starczego cierpią nasi bliscy, trzeba pamiętać, że często mogą nie poradzić sobie bez naszej pomocy. Wsparcie może być okazywane na wiele różnych sposobów, od wspólnych spacerów i rozmów, po pełną opiekę w najcięższych przypadkach. Często nasze obowiązki zawodowe sprawiają, że niestety nie jesteśmy w stanie sami zatroszczyć się o bliskiego. Warto w takim przypadku korzystać z pomocy profesjonalnych opiekunek. W czasie naszej nieobecności postarają się one, by choremu niczego nie brakowało. Schorzenia najbliższych osób często wymagają ogromnego poświęcenia, pracy i kosztują członków rodziny ogrom emocji. Z całą pewnością należy zadbać także o siebie. Korzystanie z terapii psychologicznej, czy wsparcia konkretnych grup, czy fundacji mogą przynieść ukojenie, spokój i dodać sił w trudnej walce.
Akcesoria dla osób chorych
Kiedy mamy w rodzinie osoby cierpiące na choroby wieku starczego w fazie, która nie jest na tyle zaawansowana, by nie pozwolić im normalnie lub w miarę możliwości normalnie funkcjonować, z całą pewnością warto korzystać z nowości technologicznych ułatwiających teleopiekę. Wydawać by się mogło, że jedynym praktycznym narzędziem będzie telefon komórkowy. Nie jest to jednak do końca wygodne rozwiązanie. Senior, który ma problemy z pamięcią lub jest często rozkojarzony, może mieć problemy z trzymaniem smartfona przy sobie.
Opaski z aplikacją
Inaczej sprawa wygląda w przypadku zegarków z GPS i opasek S.O.S dla seniora, które współdziałają z dedykowaną aplikacją Bezpieczna Rodzina. Inteligentny zegarek lub opaskę, starsza osoba będzie mieć zawsze przy sobie – na nadgarstku. Dzięki temu opiekun w każdym momencie, w swoim telefonie, sprawdzi dokładną lokalizację bliskiego. Zostanie powiadomiony o wyjściu lub powrocie do wyznaczonej przez siebie strefy bezpieczeństwa. W przypadku braku kontaktu dzięki funkcji nasłuchu, posłucha, co dzieje się w otoczeniu starszej osoby. Urządzenia umożliwiają wykonywanie i odbieranie połączeń głosowych, a także, po użyciu jednego guzika, wysyłają do opiekunów powiadomienia S.O.S. Wszystko dla najwyższego komfortu, spokoju i bezpieczeństwa Twojego bliskiego.
