Opieka nad seniorem leżącym jest wymagająca, ale konieczna. Osoba, która z różnych powodów jest unieruchomiona w łóżku, nie jest samodzielna i mobilna. Musi zdać się na wsparcie i pomoc innych. Na co trzeba zwrócić szczególną uwagę?
Jak opiekować się osobą leżącą?
Wielu seniorów mierzy się nie tylko z ograniczeniami wynikającymi z zaawansowanego wieku, ale i skutkami choroby, takiej jak udar, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona czy rozległe złamania, które powodują długotrwałe unieruchomienie.
Opieka nad seniorem leżącym wymaga wyjątkowego podejścia: umiejętności, empatii, cierpliwości, zaangażowania, ale również specjalistycznej wiedzy na temat leków, higieny czy fizjoterapii, także siły fizycznej.
Opiekując się osobą leżącą trzeba pamiętać nie tylko o uniwersalnych, standardowych zasadach i aspektach, takich jak przewidywalny harmonogram dnia, specjalna dieta, odpowiednie nastawienie, dbanie o samopoczucie i organizowanie czasu, ale i innych kwestiach, takich jak przeciwdziałanie odleżynom, odpowiednia higiena, wyposażenie pokoju osoby unieruchomionej oraz ćwiczenia fizyczne.
Jak przeciwdziałać odleżynom u osób leżących?
W przypadku osób unieruchomionych, które nie może samodzielnie zmienić pozycji, bardzo ważne jest przeciwdziałanie odleżynom oraz leczenie tych, które się już pojawiły.
Odleżyny, czyli martwica tkanek spowodowana niedokrwieniem oraz uciskiem szczególnie w okolicy pośladków i stawów biodrowych, są nie tylko bolesne i uciążliwe, ale i trudne do leczenia.
Kluczowa jest zatem:
- stała kontrola stanu skóry podopiecznego,
- częste przewracanie osoby chorej, o ile to tylko możliwe,
- delikatne oklepywanie miejsc, które są narażone na odleżyny.
Jak dbać o higienę leżącego seniora?
Skórę osoby leżącej należy pielęgnować w sposób specjalny: myć delikatnym mydłem o odczynie pH 5,5, po czym delikatnie ją osuszyć i natłuścić. Pomocna jest oliwka, ale i maści nagietkowe i lanolinowe.
Należy zwracać szczególną uwagę na miejsca narażone na pojawienie się odleżyn oraz tych, które są narażone na kontakt z moczem lub kałem. Ze względu na ryzyko bolesnych zmian, otarć lub podrażnień, toaletę należy wykonywać dwa razy dziennie.
Co istotne, senior powinien samodzielnie robić wszystkie czynności, z którymi jest w stanie poradzić sobie bez pomocy. To korzystnie wpływa na jego stan psychiczny.
Rehabilitacja przyłóżkowa – ćwiczenia
Osoba unieruchomiona w łóżku może mieć problemy z układem kostno-stawowym oraz mięśniowym czy układem krążenia. Dlaczego? W przypadku długotrwałego unieruchomienia w organizmie chorego dochodzi do hipokinezji, czyli niedoboru ruchu. Pojawia się ból mięśni i stawów, przykurcze, odleży, zakrzepy i zaniki mięśniowe. Ponieważ krew płynie wolniej, przez co dostarcza komórkom mniej substancji odżywczych, dokucza opuchlizna, ból czy drętwienie kończyn.
Ćwiczenia dla osób leżących w łóżku są bardzo ważne. Przede wszystkim zapobiegają pojawieniu się patologii i dolegliwości fizycznych, ale i przywracają witalność i energię, poprawiają samopoczucie.
Jakie ćwiczenia dla osób starszych leżących? Sprawdza się kinezyterapia, która polega zarówno na wykonywaniu ruchów czynnych, jak i biernych, czyli prowadzonych przez fizjoterapeutę. To na przykład:
- zaciskanie ręki w pięść,
- ściskanie piłki kolanami,
- krążenia, zgięcia i wyprosty stawu nadgarstkowego i skokowego,
- naprzemienne zginanie stawów kolanowych,
- unoszenie ramion podczas wdechu oraz opuszczanie ich wraz z wydechem,
- przenoszenie zgiętych kolan na prawą i na lewą stronę,
- unoszenie rąk do góry i na boki,
- sięganie ramy łóżka po przeciwnej stronie,
- unoszenie bioder z zaciśnięciem pośladków.
Wyposażenie pokoju seniora leżącego
Pokój seniora leżącego musi być dostosowany do jej potrzeb. Nie może w nim zabraknąć specjalnego łóżka, które ma możliwość regulacji kąta nachylenia zagłówka, opuszczane barierki i zmienną wysokość, także specjalny uchwyt, który ułatwi zmianę pozycji. Nie mniej ważny jest komfortowy materac przeciwodleżynowy, ale i sprzęt medyczny i niezbędne wyposażenie (balkonik, podpórka czterokołowa, wózek inwalidzki czy stojak na kroplówki).
Aby ułatwić wykonywanie zabiegów higienicznych, opiekunowie powinni mieć dostęp do łóżka z obu stron. Dobrze, by obok łóżka znajdowała się szafka na kółkach, stolik z blatem, który można nasunąć nad łóżko. To pozwoli na spożywanie posiłków, czytanie czy korzystanie z laptopa bez konieczności zmiany pozycji.
Ponieważ osoby leżące są narażone na infekcje dróg oddechowych, pokój powinien być często wietrzony i codziennie sprzątany.
Monitorowanie stanu zdrowia seniora
W opiece nad seniorem leżącym bardzo ważne jest kontrolowanie stanu zdrowia. Należy reagować na każdy niepokojący parametr, objaw czy dolegliwość. Trzeba także pilnować, by senior zażywał przepisane przez lekarza leki w odpowiednich dawkach i o stałych porach oraz postępował zgodnie z zaleceniami lekarza.
Monitorowanie stanu zdrowia seniora wspierają nie tylko takie urządzenia jak termometr, pulsoksymetr, ciśnieniomierz czy glukometr (w zależności od chorób i problemów zdrowotnych), ale i nowoczesne technologie, na przykład specjalna opaska SOS z wyświetlaczem Locon Life Plus, którą nosi się na ręce oraz usługa Mój Opiekun.
Po zainstalowaniu na telefonie aplikacji opiekun może nie tylko monitorować parametry, takie jak ciśnienie, puls, saturacja czy temperatura, ale i odbierać wysłane z opaski alarmy SOS. Ponadto opaska ma wbudowany telefon, dzięki czemu senior może być w stałym kontakcie z najbliższymi.
