Opiekun prawny osoby starszej jest jej przedstawicielem ustawowym ustanowionym przez sąd opiekuńczy. Oznacza to, że może dokonywać czynności prawnych w imieniu seniora, który nie jest w stanie samodzielnie podejmować decyzji i dbać o interesy osobiste oraz majątkowe. Kto, kiedy i jak może zostać opiekunek prawnym osoby w podeszłym wieku? Jakie ma obowiązki?
Kim jest opiekun prawny osoby starszej?
Opiekun prawny osoby starszej zostaje ustanowiony przez sąd w sytuacji, gdy senior nie jest w stanie samodzielnie podejmować decyzji, sprawować kontroli nad swoim zachowaniem oraz dbać o interesy osobiste i majątkowe. Wyznaczony opiekun jest przedstawicielem ustawowym, co oznacza, że może dokonywać czynności prawnych w jej imieniu.
Powodem ubezwłasnowolnienia może być choroba psychiczna czy upośledzenie umysłowe, ale i inne sytuacje stanowiące przesłanki do całkowitego ubezwłasnowolnienia (ubezwłasnowolnienie całkowite). Wówczas pieczę sprawuje opiekun prawny.
Gdy osoba starsza jest ubezwłasnowolniona częściowo, sąd opiekuńczy przyznaje kuratora. Dzieje się tak, gdy senior jest ograniczony w kierowaniu swoim postępowaniem i niezbędna jest mu pomoc w realizowaniu swoich spraw.
Jak zostać opiekunem prawnym osoby starszej?
Aby zostać opiekunem prawnym osoby starszej, należy złożyć wniosek do sądu opiekuńczego. Może to zrobić małżonek osoby oraz krewni w linii prostej, to jest rodzice, dzieci, dziadkowie, wnuki oraz rodzeństwo. Wniosek o ubezwłasnowolnienie może zostać złożony również przez prokuratora.
Kto może zostać opiekunem prawnym?
Kto może zostać opiekunek prawnym osoby dorosłej? Przede wszystkim jej małżonek lub krewny, także inna bliska osoba, pod opieką której znajduje się senior. Gdy nie jest to możliwe, sąd opiekuńczy zwraca się o wskazanie osoby, której opieka mogłaby być powierzona do ośrodka pomocy społecznej lub organizacji społecznej, także placówki opiekuńczej.
Co istotne, osoba wskazana przez sąd opiekuńczy, jest obowiązana objąć opiekę nad seniorem.
Ponieważ opiekunem prawnym może zostać osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz posiada pełnię praw publicznych, nie może nim zostać ktoś, kto:
- nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych,
- jest pozbawiony praw publicznych lub władzy rodzicielskiej,
- skazany za przestępstwa przeciw wolności seksualnej lub obyczajności, także za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby lub popełnione na jej szkodę lub we współdziałaniu z nią,
- ma zakaz prowadzenia działalności związanej z leczeniem czy opieką,
- ma obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,
- najprawdopodobniej nie wywiąże się należycie z obowiązków opiekuna.
Ile pieniędzy dostaje opiekun prawny?
Do obowiązków opiekuna prawnego osoby starszej nie zalicza się ponoszenia nakładów czy wydatków przeznaczonych, a wręcz przeciwnie. Opiekun seniora ma prawo do ubiegania się o okresowe wynagrodzenie za pełnienie opieki.
Sąd opiekuńczy, za sprawowanie opieki, przyznaje opiekunowi stosowne wynagrodzenie okresowe albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki lub zwolnienia go od niej. Pokrywa się je z dochodów lub z majątku seniora, także ze środków publicznych na podstawie przepisów o pomocy społecznej, gdy osoba ubezwłasnowolniona nie posiada odpowiednich dochodów lub majątku. Nie dzieje się tak jednak zawsze.
Wynagrodzenia nie przyznaje się, jeżeli nakład pracy opiekuna jest nieznaczny albo czyni zadość zasadom współżycia społecznego.
Opiekun prawny osoby starszej — obowiązki
Sprawowanie opieki nad osobą starszą nadzorowane jest ze strony sądu opiekuńczego. Co ważne, sąd może zwolnić opiekuna z pełnionych obowiązków, także na wniosek opiekuna prawnego seniora.
Jakie obowiązki ma opiekun prawny ubezwłasnowolnionego seniora? Jako przedstawiciel ustawowy ma dokonywać czynności prawnych w imieniu osoby starszej ze starannością, zarówno dla dobra pozostającego pod opieką seniora, jak i interesu społecznego.
Opiekun obowiązany jest:
- chronić seniora przed wyrządzeniem krzywdy przez osoby trzecie,
- pilnować, by osoba, nad którą sprawuje opiekę, nie zagrażała otoczeniu oraz nie popełniła działań na szkodę otoczenia,
- dbać o zdrowie i dobrostan seniora, zarówno w zakresie egzystowania, jak i kontroli zdrowia oraz leczenia,
- sporządzić inwentarz majątku osoby pozostającej pod opieką i przedstawić go sądowi opiekuńczemu,
- w terminach oznaczonych przez sąd opiekuńczy, nie rzadziej niż co roku, składać sprawozdania dotyczące osoby pozostającego pod opieką oraz rachunki z zarządu jego majątkiem,
- uzyskać zezwolenie sądu do wszelkich decyzji podejmowanych w ważnych sprawach dotyczących osoby pozostającej pod opieką lub jej majątku, opiekun powinien,
W opiece nad seniorem warto wykorzystywać różne rozwiązania z zakresu opieki senioralnej w Polsce, tak realizowane ze środków prywatnych, jak i oferowanych w ramach systemu NFZ. To na przykład opieka pielęgniarska.
Pomocne są także nowoczesne rozwiązania, takie jak teleporady, kamery bezprzewodowe, bransoletki alarmowe czy opaski SOS, na przykład Locon Life (prosta opaska, która posiada zalewie 2 przyciski) czy Locon Life Plus (bardziej zaawansowana opaska z wyświetlaczem).
Dużym uznaniem opiekunów osób starszych cieszą się zwłaszcza opaski SOS, które są niezwykle użyteczne:
- posiadają wbudowany telefon, co pozwala na bycie w kontakcie z bliskimi,
- mierzą ciśnienie i puls, dzięki czemu pozwalają kontrolować zdrowie,
- pozwalają na lokalizację użytkownika 24/7,
- posiadają czujnik upadku i przycisk SOS. Dzięki nim powiadomienia o sytuacji zagrożenia i zdrowia są wysyłane do opiekuna (upoważnionej bliskiej osoby. Na wysłanie alertu także do ratownika medycznego umożliwia wykupienie usługi teleopieki, dostępnej dla użytkowników opaski SOS z wyświetlaczem Locon Life Plus),
Opaska SOS zapewnia spokój i poczucie bezpieczeństwa oraz komfort, zwłaszcza osobie, która sprawuje opiekę nad osobą bliską w różnych sytuacjach, nie tylko w przypadku ubezwłasnowolnienia.
