Depresja u seniorów to poważny problem, zarówno osobisty, jak i społeczny. Specjaliści szacują, że zmagać się z nią może nawet co trzecia osoba w podeszłym wieku. Przyczyny, tak jak i objawy choroby, są bardzo różne. Najważniejsze jednak jest rozpoznanie problemu oraz podjęcie odpowiednich działań. Nieleczona, zlekceważona depresja jest nie tylko dokuczliwa, ale groźna dla zdrowia i życia.
Depresja osób starszych — przyczyny i objawy
Depresja u osób w podeszłym wieku jest podstępna, ponieważ jej objawy różnią się od symptomów tej choroby, które występują u młodszych pacjentów. Co nie mniej ważne, często bywają mylone z naturalnymi zmianami w obszarze myślenia i pamięci związanymi ze starzeniem organizmu lub przypisywane innej chorobie (np. demencja, zespół otępienny).
U seniora, który zmaga się z depresją, obserwuje się:
- spadek sił fizycznych, jak i intelektualnych,
- zmiany nastroju, gorsze samopoczucie, zaburzenia nastroju, smutek, przygnębienie, niepokój, apatia,
- osłabienie apetytu i utratę masy ciała,
- spowolnienie (wolniejsze poruszanie się, cicha mowa, dłuższy czas reagowania na polecenia, osowiałość),
- poczucie zagubienia, dezorientację, kłopoty z koordynacją,
- wycofanie się z kontaktów społecznych,
- utratę zdolności do odczuwania przyjemności,
- utratę zainteresowań, niechęć do podejmowania aktywności, brak zainteresowania zajęciami, spotkaniami ze znajomymi oraz rodziną, a nawet rozmową,
- zaniedbywanie zdrowia (np. zaprzestania zażywania leków czy wizyt lekarskich),
- myśli samobójcze,
- dolegliwości bólowe, np. reumatyczne, związane z układem pokarmowym czy układem krążenia,
- zaburzenia snu (wczesne poranne budzenie się, skrócenie snu, niewysypianie się, bezsenność).
Jakie są przyczyny depresji u seniorów? Bardzo różne. Specjaliści podkreślają znaczenie takich czynników i sytuacji życiowych, jak:
- brak wsparcia i opieki,
- poczucie samotności, izolacja,
- utarta małżonka, partnera życiowego,
- zmniejszenie sprawności psychoruchowej,
- zaburzenia słuchu,
- kiepska kondycja finansowa,
- niesprawność po operacji lub nagłej chorobie,
- poczucie utraty niezależności i kontroli nad własnym ciałem,
- starzenie się mózgu,
- przeżywanie przemijania, narastająca świadomość zbliżającej się śmierci,
- współistnienie chorób somatycznych, zwłaszcza przewlekłych. Czynnikiem ryzyka pojawienia się epizodu depresyjnego jest cukrzyca, nadciśnienie czy choroba wieńcowa.
Jakie są sposoby radzenia sobie z depresją u seniorów?
Depresja u osób starszych, tak jak i młodszych, wymaga leczenia. Zaniedbanie choroby może bowiem nie tylko znacznie obniżać jakość codziennego funkcjonowania, ale i prowadzić do rozwoju różnych chorób. Bywa, że jest zagrożeniem dla życia, zarówno z uwagi na powikłania zdrowotne, jak i podejmowane próby samobójcze.
Najważniejsza jest terapia depresji, która obejmuje leczenie farmakologiczne (leki przeciwdepresyjne) oraz psychoterapię (wykorzystuje się w tym celu psychoterapię poznawczo-behawioralną, czasami psychodynamiczną lub połączenie podejść).
Istotna jest również aktywizacja, zarówno fizyczna i intelektualna, jak i społeczna. Duże znaczenie ma towarzystwo osób bliskich czy opiekunów oraz wspólne czytanie książek, rozwiązywanie krzyżówek, prowadzenie rozmów czy oglądanie filmów.
Kluczowe znaczenie ma nawiązywanie relacji oraz ich podtrzymywanie znajomości oraz angażowanie się w aktywności społeczne. Seniorzy mogą uczestniczyć w klubach seniora, grupach zainteresowań czy wolontariatach, kursach, warsztatach czy zajęciach grupowych. Warto zachęcać do podejmowania nowych działań i odkrywania swoich talentów. Fantastyczną opcją jest na przykład Uniwersytet Trzeciego Wieku.
Nie mniej ważne jest bycie obok i wspieranie seniora, zarówno otaczenie go opieką i oferowanie pomocy przy wykonywaniu codziennych czynności, jak i towarzyszenie w trudnych chwilach, dawanie poczucia bezpieczeństwa.
Co robić, by wspierać seniora chorującego na depresję?
Przede wszystkim starać się o objęcie osoby starszej opieką przez psychologa lub psychiatrę. Należy także rozmawiać i słuchać, niemniej bez narzucania się. Warto pamiętać, że choroba wymaga poświęcenia czasu i uwagi starszej osobie, cierpliwości oraz życzliwości. Nie wolno lekceważyć smutku i złego samopoczucia bliskiego seniora. Dobrze jest mówić: Jestem przy tobie, nie jesteś sam/sama; jeśli chcesz, możesz ze mną porozmawiać, możesz na mnie liczyć, jesteś dla mnie ważny/ważna. Cenne jest również docenianie wysiłku włożonego w sprostanie codziennym wyzwaniom.
Dla seniorów, którzy mieszkają daleko od rodziny, pomocą z utrzymaniem kontaktów oraz dawaniem poczucia bezpieczeństwa przychodzą nowoczesnych technologie, takie jak na przykład wielofunkcyjna opaska z wyświetlaczem i wbudowanym telefonem Locon Life Plus ( z usługą Mój Opiekun, o której więcej przeczytasz w naszym artykule). Dlaczego? To proste. Locon Life Plus:
- sprawia, że senior zawsze może dzwonić do swoich bliskich, nie musząc się martwić o posiadanie osobnego telefonu komórkowego,
- pozwala na pomiar różnych funkcji życiowych (np. ciśnienie krwi),
- posiada wbudowany przycisk alarmowy, który umożliwia wezwanie bliskiej osoby na pomoc w przypadku nagłych sytuacji lub potrzeby pilnej pomocy,
- jest wyposażona w moduł GPS, który pozwala opiekunowi na zlokalizowanie starszej osoby, co zwiększa poczucie bezpieczeństwa zarówno u seniora, jak i u jego rodziny.
Dobrze także pamiętać, że duże znaczenie dla kondycji nie tylko fizycznej, ale i psychicznej, ma styl życia. Ważna jest regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta, unikanie używek oraz dobry sen.
