Historia
Często by zrozumieć dzisiejszy charakter psa, jego instynkty, upodobania i temperament, warto poznać historię czworonoga.
Seter irlandzki, wraz z seterem angielskim oraz seterem szkockim, należy do grupy długowłosych wyżłów angielskich. Wspólna nazwa dla tych trzech czworonogów nie jest przypadkowa. Z języka angielskiego „to set” znaczy „obniżyć”, „położyć” lub „posadzić”, czyli określenie to opisuje zachowania setera podczas polowań. Zadaniem seterów było (i często nadal jest) udanie się za zlokalizowaną zwierzyną i przypilnowanie jej do przybycia myśliwego.
Niewiele jednak wiemy o przodkach seterów. Prawdopodobnie były to typowe psy myśliwskie charakteryzujące się niewielkich wzrostem, posiadające długie, zwisające uszy. Dzisiaj nazywa się te czworonogi „setting spanielami”. Nie do końca jednak spełniały się podczas polowań. Były powolne, a ich niski wzrost także nie pomagał. Dlatego zaczęto krzyżować setting spaniela z psami większymi i szybszymi. Głównie były to pointery, pudle, bloodhoundy, nowofundlandy, collie, charty oraz foxhundy. W ten oto sposób stworzono psa, który rzeczywiście przypominał dzisiejszego setera. Czworonogi te stały się większe i przede wszystkim szybsze. Tym samym zaczęły wreszcie spełniać swoją rolę podczas polowań.
Hodowla seterów zależała głównie od upodobania. Psy różniły się od siebie przede wszystkim umaszczeniem. Pierwsza angielska wystawa psów miała miejsce w 1859 roku. Wtedy już wystawiono setery. W 1860 roku w Birmingham został stworzony osobny ring dla seterów irlandzkich. W kolejnych latach przybywało tego typu ringów. Z czasem w Walii, Szkocji oraz Irlandii wyodrębiono trzy brytyjskie ośrodki hodowlane. Z Walii pochodzą setery angielskie, z Irlandii irlandzkie, a ze Szkocji szkockie.
Pochodzenie
Seter irlandzki charakteryzuje się sierścią o przepięknym umaszczeniu. Jej kolor jest mahoniowy i to niewątpliwie cecha, która odznacza tę rasę od innych. Skąd wzięła się taka wyjątkowa sierść? Prawdopodobnie z setting spaniela, który był czekoladowy. Na przełomie osiemnastego i dziewiętnastego wieku prym wiodły setery mahoniowe właśnie (choć ich odcienie były różnorodne) jednolite oraz te z białymi znaczeniami, a nawet łatami.
W dziewiętnastym wieku seter z jednolitym umaszczeniem cieszył się coraz większym zainteresowaniem. Około 1885 roku we wzorcu ustalono, że dopuszcza się tylko kolor bez łat, ewentualnie z drobnymi znaczeniami.
Warto wspomnieć jeszcze, że do początku drugiej połowy dziewiętnastego wieku setery irlandzie były zdecydowanie bardziej masywne niż dzisiaj. Ich głowy były inne, czoło wypukłe a kufa szpiczasta. Po krzyżówkach z seterami angielskimi i prawdopodobnie także z chartami zaczęły zyskiwać dzisiejszy wygląd, czyli są lżejsze, bardziej szlachetne, z harmonijną budową. Zmiany nastąpiły nie tylko w wyglądzie. Setery irlandzkie stały się także o wiele bardziej łagodne.
Wygląd
Seter irlandzki to, jak już wspomnieliśmy, pies o harmonijnej budowie, mocno zbudowany i przy tym niezwykle elegancki. Jest mniejszy niż seter szkocki oraz seter angielski. Wiele osób dziwi jego myśliwska historia. Pies wygląd bowiem tak jakby dopiero co zszedł z wystawowego ringu – patrząc na jego elegancję nietrudno stwierdzić, że to właśnie tam pasuje o wiele bardziej. Mimo to budowa wskazuje na jego myśliwskie zdolności. Jego tułów wpisuje się w prostokąt, kłąb jest zwarty, grzbiet opada w kierunku ogona. Klatka piersiowa jest głęboka i umiarkowanie szeroka. Lędźwie muskularne, kończyny mocne, podobnie jak ogon, który noszony jest nisko. Na głowie guz potyliczny jest wyraźnie zaznaczony, zaś sama głowa jest owalnego kształtu. Oczy psa (ciemnoorzechowe) są szeroko rozstawione, a kufa kwadratowa. Uszy średnie, zwisające i długie na tyle, że mogą sięgnąć aż do nosa (brązowego lub czarnego).
Charakter
Seter irlandzki charakteryzuje się bardzo przyjaznym usposobieniem. To pies niezwykle wesoły, pełen energii, który ciągle cieszy się życiem. Taki prawdziwy optymista. Zachowuje ten temperament do późnych lat życia – czasem trudno zauważyć, że czworonóg jest już bardzo dojrzały. Z zachowania jawi się jako młodzieniaszek. Seter irlandzki, pomimo swojego przeznaczenia z przeszłości (myślistwo), jest typowym psem do towarzystwa. Uwielbia swojego właściciela, a każdy czas z nim jest spełnieniem marzeń. Pies wymaga bliskiego kontaktu i niekoniecznie lubi przebywać sam. Oczywiście może spędzić kilka godzin w samotności, gdy jesteśmy w pracy, ale na pewno nie jest to czworonóg, który będzie spełniał się całymi dniami bez człowieka. To pupil, którego absolutnie nie można także trzymać w izolacji w kojcu. Powinien mieszkać w domu ze swoją rodziną.
Seter irlandzki posiada masę energii do zabawy, do biegania, do długich spacerów. To pies, który zdecydowanie wymaga aktywności fizycznej. Więc jeśli jesteśmy domatorami i lubimy spędzać czas głównie na kanapie, to zdecydowanie nie jest to pies dla nas. Seter irlandzki wymaga codziennych spacerów. Jeżeli go nie wybiegamy, to będzie się nudził. Efektem tego mogą być solidne zniszczenia w domu oraz nieposłuszeństwo psa. Tym samym stanie się uciążliwy. Ruch przyda się nie tylko na zewnątrz, ale także w domu. Nawet w niewielkich wnętrzach warto bawić się psem. Mogą to robić także dzieci, ale niekoniecznie te najmłodsze. Seter irlandzki nie jest małym psem, a do tego bardzo energicznym, dlatego w ferworze zabawy może niechcący uderzyć malucha. Nie powinien jednak wykazywać się agresją, dlatego jak najbardziej czworonogi te mogą spędzać czas z najmłodszymi oczywiście pod nadzorem dorosłych.
A jak kwestia życia setera z innymi psami? Najlepiej by były wychowywanie z innymi pupilami od szczeniaka. Na obce czworonogi seter może bowiem polować, choć nie jest z natury agresywny. Jeżeli będziemy chcieli socjalizować ze sobą dwa dorosłe psy, w tym setera irlandzkiego, to trzeba będzie poświęcić na to więcej czasu (przyda się wiedza z zakresu behawioryzmu, w razie problemów i wątpliwości można poprosić o wsparcie profesjonalnego behawiorystę).
Usposobienie
Seter, mimo swojego instynktu myśliwskiego, zupełnie nie nadaje się do stróżowania posesji. Jest bowiem bardzo pozytywnie nastawiony do ludzi, co oznacza, że może… chcieć bratać się z intruzem, który nie będzie miał pozytywnych zamiarów wobec nas i naszego domu. Na spacerach trzeba bardzo uważać. Seter może bowiem uciekać, gdy podłapie trop. Dlatego od szczeniaka trzeba trenować z nim komendy przywołujące. Zanim dobrze je opanuje, nie warto spuszczać go ze smyczy. Niezależnie czy planujemy, by nasz seter irlandzki biegał czasem luzem czy nie, warto na pewno wyposażyć go w lokalizator GPS. Jeżeli ucieknie nam z racji podjęcia tropu, to będziemy mogli go wszystko zlokalizować i tym samym znaleźć.
Seter może towarzyszyć nam w uprawianiu sportu – na pewno z przyjemnością będzie biegał, a nawet pływał. Trzeba jednak pamiętać, że nie ma mowy o forsowaniu psa, zanim skończy 15 miesięcy. Z racji swoich myśliwskich umiejętności oraz wysokiej sprawności seter irlandzki może uprawiać agility, canicross czy dogtrekking. Często zwierzęta te pracują jako psy terapeutyczne.
Przedstawiciel rasy, by uzyskać uprawnienia hodowlane, musi być poddawana próbom pracy. Zaliczenie prób polowych weryfikuje instynkt łowczy psa. Dyplom z konkursów wyżła wszechstronnego albo wielostronnego daje seterowi uprawnienia do ubiegania się o tytuł Międzynarodowego Championa Piękności (C.I.B).
Wychowanie oraz szkolenie setera irlandzkiego
Seter irlandzki to pies bardzo inteligentny. Gdy są odpowiednio prowadzone, potrafią być niezwykle posłuszne. Trzeba się jednak nastawić, że proces szkolenia oraz wychowania będzie wymagał dużej ilości cierpliwości oraz poświęconego czasu. Na setery bardzo dobrze działa metoda nagród oraz pochwał. Pozytywna motywacja podczas szkolenia to klucz do sukcesu. Absolutnie nie może być mowy o stosowaniu agresji czy krzyków. To nie tylko nie będzie działało na psa, ale także sprawi, że czworonóg stanie się wycofany i niewspółpracujący.
Naukę trzeba rozpocząć jak najwcześniej. Najlepiej zacząć od przyswajania komend przywołujących, które są bardzo istotne z racji rozwiniętego instynktu myśliwskiego tych psów. Nie warto prowadzić szkoleń w miejscach, w których występuje wiele bodźców. Dlatego zamiast łąk czy lasów, lepiej wybrać specjalne sale szkoleniowe albo pomieszczenia w domu czy garażu. Seter irlandzki może szybko się nudzić, dlatego nie ma sensu planować długich i pracochłonnych sesji. O wiele lepiej skupić się na tych krótszych, a częstszych.
Niezwykle ważna, zresztą nie tylko w przypadku seterów irlandzkich, jest socjalizacja. Szczeniaka tej rasy warto poznawać z innymi ludźmi oraz psami jak najwcześniej. Warto też by poznawały nowe miejsca i sytuacje.
Zdrowie setera irlandzkiego
Seter irlandzki jest psem dość wytrzymałym. Z racji swojego instynktu łowczego i tego, że w swojej historii spędzał dużo czasu w lasach, dobrze znosi niektóre czynniki atmosferyczne jak deszcz wilgoć, a nawet mrozy. Jeżeli chodzi o to ostatnie, to mimo wszystko warto uważać, gdyż pies ten nie może cały czas przebywać na zewnątrz. Dlatego jeżeli planujemy by seter irlandzki zamieszkał z nami w domu z ogrodem, to pies może spędzać czas poza domem, ale chwilowo i sporadycznie. Śnieg niekoniecznie pozytywnie będzie wpływał na psa – warto zabezpieczyć mu łapy wazeliną. Pomiędzy palcami oraz opuszkami mogą gromadzić się małe śniegowe kulki, które są niekomfortowe, a nawet sprawiają ból. By tego uniknąć, należy sierść wewnątrz łapki wycinać. A jak seter irlandzki radzi sobie w lato? Dobrze, wysokie temperatury nie są dla niego uciążliwe, ale jeżeli przebywa wówczas na zewnątrz powinien mieć oczywiście stały dostęp do wody.
Dość problematyczne mogą okazać się uszy seterów. Z racji swojej sporej długości, mogą być wewnątrz dobrym środowiskiem do rozwoju infekcji grzybiczych czy bakteryjnych. Dlatego tak ważna jest stała kontrola. Jeżeli sami nie czujemy się do końca na siłach, warto udać się do weterynarza, który na pewno wskaże na co szczególnie trzeba zwracać uwagę. U niektórych seterów, zwłaszcza bardzo młodych, mogą pojawiać się zapalenia spojówek. Warto uważać również po posiłku – to czas na odpoczynek, a nie na spacery.
Aktywność tuż po zjedzeniu może doprowadzić do rozszerzenia oraz skrętu żołądka. Jak to zwykle u większych ras bywa, tak i tutaj możemy mieć także do czynienia z dysplazją stawów biodrowych. By uzyskać hodowlane uprawnienia, trzeba wykonać prześwietlenie. Psy, by zostały uznane, muszą posiadać wynik A, B lub C. W przypadku wyniku C psy można kojarzyć z tylko z czworonogami z wynikiem A.
Odżywianie setera irlandzkiego
Setery w młodym wieku powinny być odżywianie karmami wysokoenergetycznymi. Gdy dorastają, zapewne nie będą potrzebowały już tak dużego zapotrzebowania kalorycznego, choć warto tę kwestię skonsultować z lekarzem weterynarii lub/i dietetykiem zwierząt. Karma, a także jej ilość, powinny być dopasowane indywidualnie. Sama pożywienie, gdy korzystamy z gotowych opcji, powinno pochodzić od sprawdzonych producentów. Niektórzy właściciele samodzielnie przygotowują posiłki – nie jest to gorsze rozwiązanie (jak niektórzy uważają), choć na pewno bardziej wymagające.
Mając jednak odpowiednią wiedzę i kompetencje, można w ten sposób dostarczyć psu wszystkich składników, jakich potrzebuje. W przypadku gotowej karmy konieczne może okazać się dodawanie suplementów wapniowo-witaminowych (tę kwestię także można skonsultować ze specjalistą). Wśród seterów znajdziemy te z większym apetytem, jak i te które można nazwać niejadkami. W przypadku tych pierwszych warto uważać, by nie przesadzić z liczbą kalorii (do dobowego bilansu powinny być zaliczane także smaczki), a w przypadku tych drugich liczy się konsekwencja. W przeciwnym razie psiak będzie domagał się jedzenia domowników, a to nigdy nie jest komfortowe i dobre również dla samego psa.
Pielęgnacja setera irlandzkiego
Na wiosnę (a właściwie późną wiosną) seter irlandzki linieje najmocniej. Wtedy to gubi podszerstek. Wymiana włosa okrywowego częściej zdarza się u suk niż u samców. Sierść tego czworonoga jest naprawdę piękna, więc by utrzymać jej dobrą kondycję, należy wyczesywać setera raz w tygodniu metalowym grzebieniem oraz zwykłą szczotkę (albo tą w wersji druciano-włosianej). Przed rozpoczęciem zabiegu warto lekko zwilżyć sierść np. wodą.
Warto uważać na to, by na sierści psa nie tworzyły się kołtuny. Po spacerze należy sprawdzić, czy we włosach psa nie ma liści, gałązek i innych ciał obcych (na pierwszy rzut oka może być ich widać). Czasem jednak może dojść do splątania sierści. Kołtunów nie należ wyczesywać, warto je delikatnie rozsunąć palcami i rozczesać. Jeżeli zajdzie potrzeba – można użyć specjalistycznych preparatów. Setera irlandzkiego, jak wiele innych psów, kąpiemy w miarę potrzeby. Warto sięgać po szampony dla psów długowłosych oraz te hipoalergiczne.
Jeżeli pies bierze udział w wystawie, to warto przedtem udać się z nim do profesjonalnego groomera. Dzień przed pokazem psa należy wykąpać i wysuszyć suszarką. Sierść należy rozczesać zgodnie z kierunkiem jej wzrostu. Dzięki temu włosy zyskają większą objętość, czyli tę pożądaną podczas wystaw.
Seter irlandzki – dla kogo?
Seter irlandzki to dzisiaj pies do towarzystwa. Towarzyszy przede wszystkim rodzinom. Nic dziwnego – jest bardzo przyjaznym czworonogiem, który także doskonale dogaduje się z dziećmi. Jeżeli bierzemy pod uwagę zamieszkanie z takim czworonogiem, to musimy pamiętać o jego myśliwskiej naturze. Seter irlandzki musi mieć zapewnioną dużą dawkę ruchu. Warto, by jego właściciel był osobą cierpliwą i konsekwentną.
